?Policzysz sobie siedem lat szabatowych, to jest siedem razy po siedem lat, tak ?e czas siedmiu lat szabatowych b?dzie obejmowa? czterdzie?ci dziewi?? lat. Dziesi?tego dnia, si?dmego miesi?ca zatr?bisz w r?g. W Dniu Przeb?agania zatr?bicie w r?g w ca?ej waszej ziemi. B?dziecie ?wi?ci? pi??dziesi?ty rok, oznajmijcie wyzwolenie w kraju dla wszystkich jego mieszka?c?w. B?dzie to dla was jubileusz – ka?dy z was powr?ci do swej w?asno?ci i ka?dy powr?ci do swego rodu. Ca?y ten rok pi??dziesi?ty b?dzie dla was rokiem jubileuszowym – nie b?dziecie sia?, nie b?dziecie ??? tego, co uro?nie, nie b?dziecie zbiera? nieobci?tych winogron, bo to b?dzie dla was jubileusz, to b?dzie dla was rzecz ?wi?ta. Wolno wam jednak b?dzie je?? to, co uro?nie na polu. W tym roku jubileuszowym ka?dy powr?ci do swej w?asno?ci.? (Wajikra 25:8-13)
Dam jedno s?owo z Rabbi Eliezer Ashkenazi o tym?e zagadnieniu, zagadnieniu Yovel, z jego ksi??ki ?Maasei Hashem?.
Ale najpierw, skr?cona historia Rabina Eliezera (mo?esz to omin??, je?li nie lubisz dawnych historii).
Rabbi Eliezer Ashkenazi by? synem s?awnego lekarza Eliyahu. By? on autorem Ma?asei HaShem (Czyn?w B-ga), m?drcem i bogatym cz?owiekiem, kt?ry hojnie dawa? ja?mu?n?. Urodzi? si? w roku 5272 (1512) w Egipcie a zmar? w roku 5346 (1586) lub 5347 (1587). Historia jego ?ycia jest interesujaca i pe?na przyg?d oraz niespodziewanych zwrot?w wypadk?w. Studiowa? w Salonikach z kabalist? Rabbim Josefem Taitazakiem i by? dobrym przyjacielem Rabbiego Moszego Alshecha, kt?rego upami?tni? we wst?pie do swojej pracy. Na pocz?tku s?u?y? przez 22 lata jako Rabbi w Kairze, okres ten przywo?uje on we wspomnieniach we wst?pie do swojej ksi??ki Joseph Lekach (Dodatkowa Moralnosc) gdzie mowi o ?hatzlachot medomot?, rzekomych sukcesach tamtego czasu.
Potem s?u?y? jako Rabbi w Pamagosta na Cyprze. Jedna z halachicznych decyzji, jakie uczyni? w Pamagosta zosta?a opublikowana w shut Beit Josef. Okupacja wyspy przez tureckiego su?tana zmusi?a go do dalszej w?drowki. Z Cypru uda? si? do Wenecji. Tam o?eni? syna z c?rk? Rabbiego Meira z? Padui i siostr? Samuela Wohla (?Kr?la Polski?). Jakkolwiek, wyrazi? wyrazn? r??nic? opinii z Rabbim Samuelem Jud? Katzenelboigenem , przez co zosta? zmuszony do wyjazdu i kontynuowania swojej podr??y do Pragi, do Crimei a stamt?d poprzez Mo?dawi? powr?ci? do W?och, do Cremony, gdzie s?u?y? jako Rabbi do roku 5338 (1578). Wtedy, zosta? Rabbim i Av Beit Din w Poznaniu. Niekt?re z jego halachicznych decyzji wywo?ywa?y ?ywa dyskusj? pomi?dzy wielkimi Rabinami jego pokolenia, wsr?d nich by? Rabbi Josef Katz, autor She?erit Josef. Po s?u?bie jako Rabbi w Poznaniu, przyby? do Krakowa. Wed?ug niekt?rych opinii, s?u?y? jako Rabbi w Krakowie, ale wydaje si? raczej, ze przyby? on do Krakowa jako prywatny cz?owiek i otrzymywa?? wynagrodzenie jako Rabbi jedynie po ?mierci Rabbiego Yitzhaka Shapiry.
W swojej dobrze znanej ksi??ce Ma?asei HaShem, daje innowacyjne spojrzenie na wydarzenia w Torze, poprzez u?ycie zar?wno filozoficznych, jak i kabalistycznych wyja?nien, k?adac nacisk na wa?nosc pshat, dos?ownego znaczenia s?ow ? przynajmniej tego, co on uznawa? za zwyk?e znaczenie. Ponadto, by?a to proba wywiedzenia z ma?asei haSzem aktualnej moralnej lekcji, nauki dla naszych czyn?w tu i teraz. Ksi??ka jest podzielona na cztery ?Ma?asim?, dotyczace: aktu stworzenia, czyn?w Praojcow, aktu Exodusu , aktu Tory.
On takze napisa? komentarz do Ksi?gi Estery, zatytu?owany Josef Lekach, ktory? zadedykowa? ?Ksi?ciu Zyd?w?, Don Josefowi Nasi, siostrzencowi i zi?ciowi s?ynnej Dona Garcia. Skomponowa? tak?e cykl lamentacji o r??nych nieszcz??ciach, kt?re zdarzy?y si? w ?ydowskiej spo?ecznosci, jak wyp?dzenie Zyd?w z Pragi, kt?re zosta?y zawarte w Ksi?dze Lamentacji oraz inne, kt?re zosta?y osobno wydane. Wiadomo, ?e napisa? komentarz do pracy Nachmanidesa o Torze, ale jest nam on dzi? nieznany.
Jest wiele legend o Rabbim Eliyahu Ashkenazi.? Jedna z nich wyja?nia jego nag?e opuszczenie Kairu jako ucieczk? od zniewagi krwi, kt?ra by?a uczyniona przeciwko niemu w wiecz?r Seder Pesach. Ucieczka ta by?a mo?liwa poprzez cud dokonany przez anio??w, kt?re zabra?y go i jego rodzine do W?och, gdzie oni kontynuowali Seder tej samej nocy. Inna wersja mowi, ze uciek? on z Kairu do Polski, podczas czytania na g?os Haggady na Pesach, po s?owach w wersie 14: 19 w Ksiedze Liczb: ?Wywiod?e? ten lud z Egiptu a? tutaj, i tam by?o powiedziane ??.
Rabbi Eliezer Ashkenzi by? bardzo zas?u?ony po?r?d m?drc?w swoich czas?w. Potem Hasidim m?wili o nim, ze by? on ?jednym z filar?w, na kt?rych ?wiat stoi? a w Novelot Chochma (Kr?tkich Esejach o Madrosci) ?Leyashara? Josefa Solomona Delmedigo z Kanadii napisano o Rabbim Eliezerze: ?o inteligencji tego wznios?ego cz?owieka ? mia? on okolo tysiaca zastrze?en przeciwko Domowi Josefa [Josefa Karo] ??; a David Ganz napisa? w Tzemach David: ??. Jego s?awa rozesz?a sie wszedzie na ziemi ??. W shut Penei Joshua (Twarz Joshui) jest napisane: ?? on by? uczony we wszystkich naukach i nie by?o nikogo podobnego jemu w jego pokoleniu ??. Pomimo tego, ?e nie by? lekarzem, a jedynie synem lekarza, by? nazywany ?najpot??niejszym z lekarzy? i sa ?wiadectwa, ze tak?e praktykowa? medycyn? i ze ?oni otrzymywali lekarstwa od niego?.
Z biegiem czasu jego nagrobek znikn?? i zosta? odkryty dopiero w roku 5685 (1925). Na g?rnej cz?sci nagrobka widzimy kszta?t w??a owini?tego w ok?? kija, mi?dzynarodowy symbol lekarzy i farmaceut?w, kt?ry jest oparty na biblijnej historii Moszego, kt?ry uleczyl Izraelitow z zatrucia jadem w???w i skorpion?w przez rozciagni?cie w??a, miedzianego w??a, na palu: ?Haszem powiedzia? do Moszego, ?Uczyn w??a i po??? go na kiju, ka?dy kto jest pogryziony moze patrzec na to i zyc. Wi?c Mosze uczyni? w??a miedzianego i po?o?y? go na kiju. Wtedy ka?dy, kto by? ugryziony przez w??a i patrzy? na miedzianego w??a, prze?y?? (Ksi?ga Liczb 21: 8, 9). Koniec w??a by? przygn?biaj?cy; ludzie uczynili z niego bo?ka zdrowia i krol Judy, Hezekiah, syn Achaza, zdecydowa?, ?eby go skruszy? i zniszczy?, oraz nazwal go poni?ajaco ?Nehushtan? (imi?, ktore odnosi sie do brazu, w??a i nie jest zaszczytnym imieniem. 2 Ksi?ga Krolewska 18: 4) M?drcy Misha (Pesachin 4: 9) wychwalali go za ten czyn.
Ze wszystkich wers?w na oryginalnym nagrobku da sie odczytac jedynie dwie pierwsze linie, ale pe?en wers by? nast?puj?cy: ?Da?em ci dobra lekcj?, ten kto jest madry przyk?ada uwag? do Lekach Joseph, Sepher Ezri i moich Tshuvot, Ma?ase HaShem, Joseph Lekach. Tu jest pochowany genialny Nasz Mistrz i Rabbi Eliezer syn Rabbiego Eliyahu lekarza Ashkenaziego, niech jego pami?c b?dzie b?ogos?awiona, pisa? lamentacje o burzliwych czasach, w ktorych los si? powtarza?, moje serce b?dzie p?akac w ukrytych miejscach o zaostrzenie sadu B-?ego. M?j smutek jest wielki z powodu Rabbiego, kt?ry byl jak z?oto dla mnie, kt?ry zosta? zabrany w roku ?Imienia tego, kt?rym jest Eliezer? (=5346, rok w hebrajskm kalendarzu).
Wi?c, on m?wi (dodaj? par? sl?w wyja?nienia w ?rodku jego tekstu):
Uczyni? jeden komentarz na temat zagadnienia Yovel (jubileuszu), opisanego w naszej Parasht Behar, kt?re jest ju? wspomniane w ukryciu w Ksi?dze Bereszit, gdzie jest napisane: ??Vehayu Yamav mea veesrim shana?, ??niechaj wi?c ?yje tylko sto dwadzie?cia lat? (Bershit 6:3). S?owa te odnosza sie do og??u ludzkiej rasy. Poniewa? jesli pr?bujemy odniesc to do ?ycia cz?owieka, to powinno byc tak, ?e ka?dy bedzie mia? czas ?ycia ograniczony do 120 lat.
I nie mo?e byc tak, ?e zosta?o to powiedziane o wiekszosci ludzi, lub ?e wyja?nia to, ?e liczba 120 jest limitem ludzkego ?ycia, poniewa? my ju? widzielismy niekt?rych ludzi, kt?rzy przekroczyli ten limit, szczeg?lnie jesli wezmiemy za przyk?ad wszystkich naszych Praojc?w, a wiemy ze wiekszo?c ludzi nie dochodzi do tego wieku.
Ale, jeste?my zmuszeni powiedziec, ?e ten wers odnosi sie do wieku ca?ej ludzkiej rasy. Czasem ?ycia ludzkosci jest 120 ?lat? Yovel. Ka?dy Yovel jest zbudowany z 50 lat slonecznych, i czas trwania calej ludzko?ci b?dzie wynosil 120 Yovel-lat. Poniewa? jest napisane, ?e czas trwania tego ?wiata wynosi 6000 lat, kt?re w sumie daja 120 Yovlot, 120*50=6000, (jak jest w Talmudzie (Sanhedrin 97a): “Tana-Devei-Eliyahu (Szko?a Elijah) uczy?a: Swiat b?dzie istnia? przez 6000 lat, a potem niszczy? si? przez 1000, jak jest powiedziane ?Sam tylko Haszem si? wywy?szy dnia owego?. (Isa. 2:11) Abaye powiedzia?: b?dzie niszczy? si? przez 2000??).
Ta droga mo?emy zrozumiec Pasuk, ?e Haszem powiedzia?: ?Lo Yadon ruchi??,? ?Wtedy Haszem rzek?: ?Nie mo?e pozostawa? duch m?j w cz?owieku na zawsze, gdy? cz?owiek jest istot? cielesn?: niechaj wi?c ?yje tylko sto dwadzie?cia lat??, chc?c powiedziec, ze ludzko?c po Mabul (Potop) zacz??a obcowac z? Tivwiyut, naturalizmem, min. by?a potraktowana przez Haszem w naturalny sposob jak inne ni?sze stworzenia, wobec czego nie mog?a ona powr?cic i byc traktowana przez Haszem w? boski spos?b jak to by?o przedtem. Takie jest znaczenie tego Pasuk; kiedy s?owo ?Ruchi? ( Moja dusza) odnosi sie do boskosci Przyw?dczej Mocy jak to jest powiedziane u Yechezkela (36:27) ?veet Ruchi eten bekirbechem…?,? ?Ducha mojego chc? tchn?? w was??.
Wi?c, w ca?ym tym okresie zrozumienie zachowania si? Haszem jest niemo?liwe, jedynie potem b?dzie to odkryciem, po 120 Yovlot, ?latach? pokolen, jesli przyjmujemy? jeden Yovel jako jedno pokolenie, zatem wiedza b?dzie rozniesiona po ca?ym ?wiecie, ujawniona ludzkosci, i dla niekt?rych z ludzi nawet zrozumia?a. Jak jest powiedziane: ??Ki mal?a haaretz dea et hashem, kamayim layam mechsim.?,?? bo kraj si? nape?ni znajomo?ci? Haszem, na kszta?t w?d, kt?re przepe?niaj? morze.? (Yeshaya 11:9)
To jest najwiekszy sekret Yovel.
S?owa Rabbiego Eliezer Ashkenazi ben Elijahu Harofe.
Wi?c, mamy 7 lat Shmita. I 7 czas?w Shmita. A potem Yovel. I 120 czas?w yovel. Wszystko jest w ca?ych 6000 naszego trwania na ?wiecie.
Jakie jest znaczenie wszystkich tych liczb? 7 razy 7? Mo?emy nauczyc si? lepiej z zagadnienia Sfirat HaOmer (7 tygodni, pami?tasz?) co jest tajemnic? Yovel (50)? Co jest znaczeniem? ?Vehayu Yamav?, czasu ?ycia (120)?
Mi?ego Szabatu!