Bechukotaj – Kidusz nad wodk??
A wi?c dobrze, ta parasza jest znana jak najkrotsza parasza w Torze, ale pe?na? przykladow, a wi?c jesli jest tak, mowmy wtedy na lepszy temat, jak nast?puj?cy:
wykonywanie Kiduszu nad wodk?.
Czy mozna zrobic Kidusz nad wodk??
Jak wszyscy wiemy, w synagodze w Erew Szabat ( pi?tek wieczorem ) pan Sztajn robi Kidusz nad winem (jest Takana (=dekret specjalny, rozporz?dzenie specjalne) naszych m?drcow, zeby robic Kidusz w synagodze dla biednych gosci, ktorych nikt nie zaprosil do swojego domu na szabatow? kolacj?, tak zeby mogli oni jesc i spac w synagodze.
Ta Takana jest znana na calym swiecie i wszystkie synagogi? tak robi?. Powstaje pytanie, dlaczego robimy to w synagodze Remuh, jesli nie ma sposobu, zeby ktos tam spal, przez fakt, ze tam nie ma mezuzy, co oznacza, ze nie mozesz spac tam lub jesc lub robic innych rzeczy, ale o tym b?dziemy rozmawiac innym razem) a rano Pan Bertram ( niech Haszem da mu dlugie i zdrowe zycie) robi Kidusz nad wodk? poza synagoga w pokoju wejsciowym. Taki jest nasz minhag, i jak wiecie, nie zaczynamy klocic si? z minhagim.
Teraz, pytanie jest, czy jest dozwolone robic Kidusz nad wodk??
Wodka nie jest winem. Jest nazywana w Talmudzie Chamar Medina (?napojem kraju? ? to moze byc whiskey lub wodka lub inny wazny napoj), jest to kategoria nizszej rangi niz wino i sok winogronowy i zawieraj?ca wszystko . Jest tez inna kategoria ? Shwar Mashkin ? (?reszta napojow? ? jak woda), nad ktorymi nie jest dozwolone robic Kidusz .
??
W Talmudzie –
Gemara w Pesachim (107a) mowi nam, ze Rabin (to jest imi?) uzywa do robienia Hawdali Shechar (alkoholowy napoj, w Babilonii zwykle oznaczalo to napoj alkoholowy, zrobiony z daktyli, ktory byl tam bardzo popularny).
Rav Huna pyta swojego Rabbiego, Rav Chisda, czy dozwolone jest robic Kidusz nad Shechar. Odpowiedz Rav Chisda byla nast?puj?ca: ?Tak samo, nie mozesz robic Kiduszu nad Shechar, nie mozesz tez robic nad nim Hawdali?.?
W Halasze ?
Ramba?m i wielu Rishonim akceptuje opini? Rav Chisda i zdecydowali oni, ze nie mozna robic Kiduszu nad Shechar. Odmiennie, Ro?sh (Rabeinu Asher) powiedzial, ze jest dozwolone robic Kidusz i Hawdale nad Shechar.
Szulchan Aruch (272:9) probuje znalesc droge srodka, i przytacza obie opinie, podkreslaj?c, ze wszystko to dotyczy jedynie sytuacji, gdy nie ma wina. Kontynuje z komentarzem, ze jest roznica pomi?dzy Kiduszem wieczornym a porannym, poniewaz wieczorem mozesz zrobic Kidusz nad chlebem (Chalot), i jest to lepsze niz zrobic go nad Shechar.
Rem?u, rozpatrujacy bardziej ten minhag, akceptuje calkowicie opini? Ro?sha, i odnotowuje minhag robienia Kiduszu zawsze nad Shechar.?????
Magen Avraham (Abraham Abel Gombiner, G?bin, gdzie? w Mazowieckim) daje racjonalne uzasadnienie robienia Kiduszu nad Chamar Medina (=shechar) w dzien. Mowi, ze ludzie, ktorzy wola chleb do wina w ciagu dnia (od ostatniego posilku jedzonego w nocy) moga uczynic Kidusz nad tym w dzien (przez zrobienie ?Hamotzi?.) Od kiedy rozumiemy, ze robienie Kiduszu nad chlebem nie jest optymalne, mozemy takze zamiast tego robic Kidusz nad Chamar Medina. Zatem, jesli ktos nie byl Yotze (=spelniaj?cym swoje zobowiazanie) z Shehakol nad Chamar Medina, b?dzie on Yotze z Hamotzi nad chlebem.
Jakkolwiek, podczas Kiduszu robionego w nocy , gdzie jest to bardziej Kidusz niz po prostu Bracha nad jedzeniem, (min. jest niezb?dne zrobic Brache Kiduszu) i poniewaz ktos nie moze uczynic Kiduszu dwa razy nad dwoma oddzielnymi rodzajami pozywienia , wi?c nie ma opcji robienia Kiduszu nad Chamar Medina i chlebem razem.
Eliya Raba (Rabbi Elijahu Shapiro, Praga) kwestionuje to. Jesli ktos polega na Kiduszu robionym nad chlebem, zatem jesli ktos robi Kidusz nad Chamar Medina przed uczynieniem Brachy nad chlebem, czy b?dzie on zatem uwazany za takiego, ktory wypil cos przed Kiduszem? Tosfot Shabat (Tzvi Hirsh Bayersky, Warszawa) odpowiada, ze w odniesieniu do zakazu jedzenia przed Kiduszem, mozemy polegac na Kiduszem nad piwem. Ale by byc pewnym, ze jestesmy Yotze Kidusz, musimy miec w pamieci, ze Kidusz jest takze nad chlebem, na wszelki wypadek, gdybysmy nie byli Yotze z Chamar Medina.
Eliya Rabba konczy z uwaga, ze moze mozemy polegac na robieniu Kiduszu nad Chamar Medina w dzien, nawet jesli wino jest dostepne, poniewaz dzienny Kidusz jest tylko Miderabanan. Mozemy takze polegac na tlumaczeniu Maharsh?ala (Rabbi Shlomo Luria, Lublin) ktory wyjasnia dlaczego nazywamy Kidusz dzienny “Kidusza Raba” ( “wielkim? Kiduszem”)? – poniewaz jest nam dozwolone czynic ten Kidusz nad roznymi rodzajami napojow (min. nad winem i Chamar Madina), ktorych jest wiecej niz tych dozwolonych podczas nocnego Kiduszu.
Racjonalnie wywodzi sie to st?d, sk?d uczymy sie robic Kidusz w dzien. Dziennego Kiduszu uczymy sie z? ogolnego Posiku “Et Hayom” (?Dzien?). Jest to w przeciwienstwie do tego, czego uczymy sie o nocnym Kiduszu, ktory jest wywodzony z “Zachor” (?Pamietaj?), ktory oznacza, ze ktos musi pamietac nad winem.
Bach (Rabbi Joel Sirkisz, u nas w Krakowie) mowi, ze powodem dla ktorego robimy Kidusz nad Chamar Medina w dzien jest usuniecie Safeik Bracha. Jest machlokes czy ktos potrzebuje czynic Brache nad piwem, ktore jest pite podczas posilku.? Konsekwentnie, czyni?c Shehakol nad piwem przed posilkiem zwalnia sie z kazdego piwa pitego podczas posilku.
Jesli ktos nie wina w nocy, moze uczynic Kidusz nad Chal?. Powinien po prostu zast?pic? Brache Hagafen brach? Hamotzi, i polozyc rece na Chale podczas Kiduszu. Powinien takze podniesc Challos w czasie Brache Hamotzi.
Kidusz nad Chal? jest jedynie rozwiazaniem Bish?at Hadchak (=czasu problemow) poniewaz Chala jest esencj? Seudy, i nie pokazuje, ze bierzesz cos specjalnego zeby wlasnie uczynic nad tym Kidusz. To ma zastosowanie nawet w nocy, kiedy jest specjalna Bracha w Kiduszu, poza Bracha Hamotzi. Jakkolwiek jesli ktos nie ma wina w dzien, wiec przez to, ze nie ma specjalnej brachy w dziennym Kiduszu, jest lepiej raczej zrobic Kidusz nad Chamar Medina, (napoj, ktory jest wazny w danym kraju) niz zrobic go nad Chal?. Jest tak poniewaz Chamar Medina w ostatecznosci pokazuje, ze bierzesz cos specjalnego na Kidusz, czego Chala nie pokazuje – poniewaz Chala tworzy esencje Seudy.
Mozemy kontynuowac ten temat w nieskonczonosc, w kazdym razie jest to Minhag Chasidim, prawdopodobnie poniewaz lubi? oni bardziej Bronfen (Sliwowica, wodka?) niz drogie wino.
A co z problemem ?Rov Kos?? Jest lepiej wypic wiekszosc napoju w Kos (=kielichu), ale jesli nie mozesz, wypij tylko Rviit (86cc), jesli nie ? przynajmniej Melo Lugmav (= tyle, ile wypelnia policzki, okolo cwiartki zwyklej szklanki). Teraz problemem jest to, ze nie tak latwo jest wypic to naraz (ok, moze nie dla prawdziwego Chasyda lub syberyjskiego nied?wiedzia ?). Rozwiazaniem jest podzielenie tego z uczestnikami w okol, tak zeby kazdy z nich wypil odrobine, co robimy w naszym Kiduszu.
Ale Tzanzer Rav (Rabbi Chayim z Tzanz, Nowego S?cza) stawia argument, ze nie potrzeba pic tak wiele, poniewaz jedynie wino jest normalnie pite w duzej ilosci, ale jesli pijesz napoj z wieksza iloscia alkolohu niz jest zazwyczaj w napoju, tak samo Kiduszu nie musisz pic tak wiele. Chasidim mowi?, ze w ten sposob robil Rabbi Naftali z Ropczyc, I Rabbi Chayim kiedy stali sie starsi I mogli pic duzo.????
Ok, ten artykul staje sie zbyt dlugi, wiec nastepnym razem bedziemy kontynuowac z nastepujacymi pytaniami: 1) co z Hawdala, czy moze byc zrobiona nad Chamar Medina? 2) co sie zawiera w kategorii Chamar Medina? Co z wodka sliwowic?, piwem, Coca-col?, sokiem pomaronczowym, sokiem naturalnym, sokiem winogronowym, wod? gazowan?, wod? mineraln? itd.?