Drodzy przyjaciele. Podaj? pewne mniej i bardziej znane Halachot (prawa) i Minchagim (zwyczaje), kt?re s? zwi?zane z Sukkot, Hoszana Raba, Szemini Aceret i Simchat Tor?. Wszystko kr?tko i zwi??le.
Sukot ? te dni
Aby prosto wyja?ni? tym, kt?rzy s? mniej zaznajomieni z tradycj?:
Sukkot ? to ?wi?to Sza?as?w (Namiot?w), 8 dni, podczas kt?rych siedzimy w suce i obchodzimy ?wi?to.
Hoszana Raba ? si?dmy dzie? Sukkot. U?ywamy Arawa, ga??zi z li??mi z drzewa wierzby.
Szmini Aceret ? ?smy dzie? Sukkot, ?wi?to, nic wyj?tkowego.
Simchat Tora ? Rado?? Tory, dziewi?ty dzie? Sukkot, kiedy obchodzimy zako?czenie ca?ego cyklu czyta? wszystkich pi?ciu ksi?g Tory w synagodze.
Dwa ?wiat?a
Podczas Sukkot mamy dwie micwy do spe?nienia: Lulaw (Arba Minim) oraz Suki. Wed?ug kabalist?w Lulaw to inaczej Or Pnimi, ?wewn?trzne ?wiat?o? b?d? ?wewn?trzna ?wiadomo???. Suka natomiast to Or Makif, czyli ?otaczaj?ce ?wiat?o? lub ?otaczaj?ca ?wiadomo???. Lulaw roz?wietla nas od wewn?trz, za? Suka roz?wietla nasze otoczenie.
Budowanie Suki
Rabin Remu m?wi?, ?e nale?y zacz?? budowa? Suk? zaraz po Jom Kippur, wieczorem, tu? po zako?czeniu ?wi?ta. W ten spos?b okazujemy Bogu, ?e to, co m?wili?my w ci?gu dnia by?o serio, potwierdzamy budow? Suki tu? po Jom Kippur rang? samego dnia Jom Kippur i podkre?lamy, ?e sumiennie wype?niamy nakazy religii.
Suk? nale?y budowa? samemu, nie mo?na zleci? budowy swoim s?u??cym, czy wynaj?? kogo? do zbudowania Suki.
Dla leniwych
Je?li nie masz w?asnej Suki, mo?esz u?y? Suki swojego s?siada, nawet bez pozwolenia, poniewa? religijny ?yd b?dzie szcz??liwy, ?e mo?esz wykona? Micw? w jego Suce, kt?ra jest jego w?asno?ci?.
Dekoracje
?Noj Suka? ? do dekoracji Suki u?ywamy r??nego rodzaju owoc?w takich jak orzechy, migda?y, siedem owoc?w Izraela (kt?re symbolizuj? siedem Sefirot), a tak?e, ze wzgl?d?w mistycznych ? wody, wina, m?ki, jab?ek i wyobra?e? lataj?cych ptak?w.
S?ynna historia o rabinie Szimonie Soferze m?wi, ?e przed Sukkot dokona? on pewnego o?wiadczenia zawnego ?Hefker? (opuszczenie, pozostawienie, pozbycie si? czego?, co do ciebie nale?y). Dokona? o?wiadczenia ?Hefker? na wszystkie dekoracje jego Suki po to, aby w sytuacji, w kt?rej kto? by ukrad? dekoracje, nie pope?ni ?adnego grzechu (a zatem mo?emy te? wnioskowa?, ?e w Krakowie byli ?ydowscy z?odzieje…).
Uszpizin ?? duchowi go?cie (Abraham, Izaak, Jakub, Moj?esz, Aaron, J?zef i Dawid)
w zwi?zku z chasydzk? tradycj? Siedmiu Pasterzy (Abraam, Izaak itd.), przychodz? oni do Suki i pozostaj? tam z nami. Musimy ich zaprosi? specjalnymi formu?ami (s? bardzo wykszta?ceni i nie przyjd? bez specjalnego zaproszenia). Do tego faktu odnosz? si? pewne minchagim takie jak zapalenie siedmiu ?wiec na stole, przygotowanie pustego krzes?a dla go?cia dnia = go?ci dnia . Na przyk?ad rabin Naftali z Ropczyc przygotowywa? siedem krzese? dla wszystkich siedmiu go?ci ka?dego wieczora Sukkot. Natomiast rabin Lewi Ichchok z Berdyczowa zaprasza? ka?dego wieczora siedmiu biedak?w, aby razem z nim jedli ? ?Dla mnie? ? m?wi? ? ?To oni s? Awrahamem, Icchokiem i Jaakowem…
Drugi z rabin?w Sochaczewa, s?ynny ?Szem Miszmuel? m?wi?, ?e nie nale?y ?piewa? ?Szalom Aleichem?, pozdrowienia anio??w w wiecz?r Szabatu, poniewa? anio?y przynosz? w Szabat Neszama Jetera, dodatkow?, szabatow? dusz?, ale w Sukkot nie ma potrzeby, aby j? przynosi?y, poniewa? w Sukkot Neszama Jetera ju? jest w Suce i czeka tam na nas.
“Buzka, moja droga”
Rebe z S?cza, Diwrej Chajim, ca?owa? Suk? za ka?dym razem, kiedy do niej wchodzi?.
Motywacja g?upca
Halacha z ?Szulchan Aruch? (Orach Chaim 640:4) m?wi jasno: ?mictaer patur min asuka?, ten kt?ry do?wiadcza szczeg?lnej niewygody w Suce, nie musi w niej zamieszkiwa?. A zatem, je?li pada lub jest bardzo zimno, nie ma obowi?zku pozostawania w Suce. Co wi?cej, nawet je?li zdecydujesz si? na to, ?eby w niej pozosta? i w niej cierpie?, uwa?any jeste? za idiot? ? m?wi o tym wprost Talmud Jerozolimski (Szabat 2:1) ? ?Kol Szeino mecuwe dedawar wosehu nikra hedjot?, czyli: ?Ten, kt?ry nie ma nakazu zrobienia czego?, ale mimo tego to robi, uwa?any jest za g?upca?. Mimo to, w?r?d chasyd?w istnia? zwyczaj przesiadywania w suce nawet w najtrudniejszych warunkach. Niekt?rzy z nich argumentowali swoj? decyzj? tym, ?e wcale nie jest im niewygodnie i ?e ?deszcz pada poza Suk?, ale nie w niej? ? m?wili tak, kiedy z ich sztrajmli skapywa?a woda. Inni m?wili, ?e nie maj? nic przeciwko temu, aby byli nazywani g?upcami, poniewa? najwa?niejsze jest, ?e mog? spe?ni? micw? przebywania w Suce.
W Suce
Sukkot nazywamy ?Czasem Rado?ci?. Jeste?my bardzo szcz??liwi, kiedy mo?emy siedzie? w naszej Suce, razem z nasz? rodzin?, gdzie jemy, ?piewamy i opowiadamy sobie historie ? tak samo jak w staro?ytnych czasach, kiedy wyszli?my z Egiptu i ?yli?my w namiotach n a pustyni, kiedy B?g chroni? nas swoimi ?Ob?okami Chwa?y?. Nawet je?li dozwolone jest jedzenia pewnych produkt?w poza Suk? (poza chlebem, kt?ry musi by? jedzony w Suce), chasydzi nie jedli ani nie jedli niczego poza Suk?, nie wypili nawet kropli wody znajduj?c si? poza ni?.
Nawet micw? Ntilat Lulaw (?Branie Lulawu?) chasydzi wykonywali wewn?trz Suki (z??czenie dw?ch Orot (?wiate?), Pnimi (wewn?trznego) poprzez Lulaw oraz Makif (otaczaj?cego) poprzez Suk?). Generalnie Rabini Krakowa, kt?ry by? bardziej litwacki ni? chasydzki, nie lubili tego zwyczaju.
?zakaz palenia?
Co si? za? dzieje z paleniem? Je?li zwykle nie palisz na ulicy, musisz pali? wewn?trz Suki. Ale je?li normalnie palisz w miejscach publicznych, poza domem (?totalna degeneracja? ? jak to okre?li? jeden ze starszych cz?onk?w naszej spo?eczno?ci) ? nie musisz pali? wewn?trz Suki.
“Bez kobiet nie da rady”
Jak wiemy, kobiety nie maj? obowi?zku wykonania wszystkich micwot ase szehazman grama ? nakaz?w z Tory, kt?re zwi?zane s? z pewnymi okresami czasu, a zatem nie maj? obowi?zku jedzenia i spania w Suce. Ale je?li kobieta chce to zrobi? ? s?il vous pla?t. Czy kobieta mo?e zatem wykona? Brach? na Suk?? (?Baruch ata Adonaj… aszer kidszanu be-micwotaw we-ciwanu lejszew ba-suka…? ? ?B?ogos?awiony jeste? Ty Panie … kt?ry u?wi?ci?e? nas swymi przykazaniami i nakaza?e? nam mieszka? w sza?asie?). To zale?y. Je?li kobieta jest Sefardyjk?, musi post?powa? wed?ug instrukcji rabina Josefa Karo, a zatem nie mo?e tego zrobi?. Je?li jest Aszkenazyjk? ? Rem?u by? bardziej post?powym rabinem je?eli chodzi o kwesti? kobiet i zezwala? im na zrobienie Brachy nawet na Suk? i na wszystkie Micwot szehazman grama.
Refleksyjna Rado??
Ka?de ze ?wi?t ?ydowskich charakteryzuje si? konkretn? biblijn? Megil?. Na Pesach czytamy Pie?? nad Pie?niami. W Szawuot ? Megilat Rut. W Sukkot czytamy Koheleta (Eklezjastesa). To nieco dziwne, poniewa? charakter Sukkot jest bardzo radosny i weso?y, tak jak pisze Tora: ?Whajita ach Sameach? (?i aby? by? pe?en rado?ci?), za? Ksi?ga Koheleta nie jest specjalnie radosna, mo?na j? w?a?ciwie uzna? za najbardziej pesymistyczn? i do?uj?c? ksi?g? w og?le. Kohelet zaczyna si? s?owami: ?Marno?? nad marno?ciami ? wszystko marno???. A potem zaczyna si? swego rodzaju katalog r??nych filozofii i styl?w ?ycia, kt?re praktykowa? ich autor, kr?l Jerozolimy, aby nast?pnie uzna? je za puste i bezcelowe ? ?C?? przyjdzie cz?owiekowi z ca?ego trudu, jaki zadaje sobie pod s?o?cem?? (Eklezjastes 1:1-3). A zatem dlaczego czytamy t? ksi?g? w Sukkot? ? Raszi, najwybitniejszy ze ?redniowiecznych komentator?w Tory odnotowuje, ?e czytamy ksi?g? Koheleta w Sukkot, poniewa? w tym w?a?nie czasie kr?l Salomon zebra? (po hebrajsku ?kehila? ? kt?re to s?owo ma taki sam rdze? jak ?Kohelet) lud Izraela i czytano Tor? z okazji uroczysto?ci Hakhel, kt?ra mia?a miejsce raz na siedem lat. Inni t?umacz? ten fakt w ten spos?b, ?e w ksi?dze tej jest nauka, kt?ra jest t? sam? nauk? jak? wyci?gamy z kr?tkotrwa?o?ci i przemijalno?ci Suki ? sceptyczny wyd?wi?k Ksi?gi przypomina tym, kt?rzy obchodz? Sukkot, ?eby nie zatracili si? w dobrym jedzeniu i rado?ci, kt?re wype?niaj? to ?wi?to. Kohelet skupia si? na przelotnych przyjemno?ciach ?ycia, na cyklu czasu i p?r roku, kt?re przychodz? i odchodz? tak samo szybko, i przypomina, ?e nale?y cieszy? si? chwil? sprawiedliwo?ci dla ka?dego, kt?ra jest tak samo przemijaj?ca jak Suka. Remu, kt?ry zawsze by? optymist?, t?umaczy, ?e czytamy Koheleta po to, aby by? szcz??liwszymi, gdy? czasem nie jeste?my szcz??liwi i usatysfakcjonowani tym, co mamy i szukamy czego? wi?cej ? jak okre?laj? to nasi M?drcy: ?Je?li masz setk?, b?dziesz chcia? dwie?cie?. A zatem Kohelet uczy nas, jak si? cieszy? tym, co ju? mamy i jak sprawi?, aby nie szuka? wi?cej ni? to, co mamy, poniewa? i tak ?wszystko marno???. ? ?Kto jest bogaczem? Ten, kt?ry jest zadowolony ze swego ?ycia?.
W nast?pnym text biedziemy czyta? o reszty ? Hoszana Raba i Simchat Tora.
Chag Sukkot Sameach!