Ka?da Parsza ma swojego w?asnego ?Rasziego?, znanego jej, poniewa? napisa? on co? wspania?ego, niesamowitego, lub po prostu niezrozumia?ego. R?wnie? nasz Parsza ma takiego ?Rasziego?.
?
B?g nakaza? Izraelitom, przed wyj?ciem z Egiptu, nast?puj?co:
Pan rzek? do Moj?esza:? Oznajmij to ludowi, a?eby ka?dy m??czyzna u s?siada swego i ka?da kobieta u s?siadki swej wypo?yczyli przedmioty srebrne i z?ote…(Szemot 11, 1-2)
Nast?pnie by?o tak:
Synowie Izraela uczynili wed?ug tego, jak im nakaza? Moj?esz, i wypo?yczali od Egipcjan przedmioty srebrne i z?ote oraz szaty. Pan wzbudzi? ?yczliwo?? Egipcjan dla Izraelit?w, i po?yczyli im. I w ten spos?b Izraelici z?upili Egipcjan. (Szemot- 12, 35).
Na temat tego pasuku Raszi pisze:
?Oznajmij to ludowi ? mo?emy jedynie to rozumie? jako b?aganie. (dla przyk?adu,) ?B?agam ci?, porozmawiaj z nimi o tym? [tj. ?eby wypo?yczyli oni cenne rzeczy], tak ?eby Awraham- cz?owiek sprawiedliwy- nie m?g? powiedzie?, [Obietnica] ?Oni zniewol? ich i b?d? gn?bi? ich?, On j? spe?ni? w nich, [ale obietnic?:] ?A potem oni uciekn? z wielkim bogactwem?, On jej nie spe?ni?.?
Oczywiste pytanie, jakie si? tutaj nasuwa brzmi:, co to za dziwne wyja?nienie ?cz?owiek sprawiedliwy nie b?dzie m?g? powiedzie??, (?cz?owiek sprawiedliwy? odnosi si? do Awrahama Awinu) i czy to nie tego samego cadyka chodzi?o odno?nie wype?nienia obietnicy? Przecie? Haszem obieca?, ?e oni uciekn? z wielkim bogactwem, musi, wi?c j? spe?ni?!
Raszi, Talmud – Brachot 9b
“Oznajmij teraz? (“na”-prosz?) w uszy ludu? itp. W szkole R. Jannaia powiedzieli: S?owo ?na? znaczy: Prosz? ci?, b?agam ci?. Najwy?szy, niech b?dzie b?ogos?awiony, powiedzia? do Moj?esza: B?agam ci?, id? i powiedz Izraelowi, prosz? was po?yczcie od Egipcjan naczynia ze srebra i pojemniki ze z?ota, tak by sprawiedliwy cz?owiek [Awraham] nie b?dzie m?g? powiedzie?: Oni b?d? im s?u?y?, b?d? dla nich utrapieniem. On spe?ni? t? obietnic?. Ale p??niej oni uciekn? z wielkim bogactwem, tej obietnicy on nie spe?ni? Oni mu odpowiedzieli:, Je?li tylko uda nam si? uciec z w?asnym ?yciem! Parabola: [Oni byli] jak cz?owiek, kt?ry siedzia? d?ugo w wi?zieniu I kt?remu powiedziano: Jutro zostaniesz wypuszczony z wi?zienia I dostaniesz du?o pieni?dzy. A on im odpowiedzia?: B?agam was, wypu?cie mnie dzisiaj i o nic wi?cej nie prosz?!
W Krakowie ?y? jeden wielki rabin, Berach Berachja Szapira, komentator Tory i dajan (s?dzia rabiniczny), ucze? rabina ?Megale Amukot?. By? on bardzo przeciwny metodzie hahiluk (podzia?u) i hapilpul (dog??bne dociekanie), kt?ra by?a najpopularniejsz? metod? studiowania Talmudu w Polsce w owym czasie (metoda ustanowiona przez innego s?ynnego krakowianina- rabina Jakuba Falka).
W swojej ksi??ce ?Zara Baruch? rabin Szapira napisa?, ?e mo?e lepiej by by?o gdyby Haszem wys?a? nas z Egiptu bez tych kosztowno?ci, poniewa? pieni?dze w r?kach ludu Izraela prowadz? do z?ego i nie prowadz? do niczego dobrego a p??niej doprowadzi?y do Z?otego Cielca i gdyby nie z?oto w r?kach Izraelit?w nie umieliby oni p??niej wykona? Z?otego Cielca.
Podobnie twierdzi Talmud, Brachot 32a
R. Eliezer powiedzia?: Mosze rozmawia? bezczelnie z niebiosami…Szko?a R. Jannai wnioskuje to z tych s??w: ?I Di-Zahav?. Co znaczy ?I Di-Zahav?? Powiedziano w szkole R. Jannai: Tak m?wi? Mosze do Najwy?szego, niech b?dzie On b?ogos?awiony: W?adco wszech?wiata, srebro i z?oto [zahaw], kt?re Ty zes?a?e? na Izrael, dop?ki powiedzieli oni. Do?? [dai], przywiedzie ich do zrobienia Z?otego Cielca.?
Powiedziano w szkole R. Jannaia: Lew nie ryczy na widok koszyka trawy, ale na widok kosza mi?sa.
R. Oszaia powiedzia?: To jest jak przypadek cz?owieka, kt?ry posiada? bardzo chud? krow? o grubych ko?ciach. Cz?owiek ten da? krowie do jedzenia ?ubin, co popchn??o j? do kopni?cia go. Zapyta? on krow?: Co sprawi?o, ?e mnie kopn??a?, poza tym, ?e da?em ci do jedzenia ?upin??
R. Hijja b. Abba powiedzia?: To jest jak przypadek cz?owieka, kt?ry mia? syna; wyk?pa? go i nama?ci?, da? mu mn?stwo jedzenia i picia, powiesi? saszetk? pe?n? pieni?dzy i posadzi? go u wej?cia domu publicznego. Czy ten ch?opak m?g? oprze? si? grzechowi?
R. Aha, syn R. Huna powiedzia? w imieniu R. Szeszeta: To potwierdza popularne powiedzenie: ?Pe?en ?o??dek jest z?ym stylem, jak jest napisane: ?Kiedy ich pas?em, byli nasyceni, lecz w tej syto?ci unie?li si? pych? i o Mnie zapomnieli” (Ks. Ozeasza 13:6).
R. Nahman wnioskuje z tego: ?niech si? twe serce nie unosi pych?, nie zapominaj o Panu, Bogu twoim” (Dwarim 8:14).
Mog? powiedzie? w tym miejscu: “Uty? Jeszurun i wierzga” (Dwarim 32:15).
R. Samuel b. Nahmani powiedzia? w imieniu R. Jonatana: Sk?d wiemy, ?e Najwy?szy, niech b?dzie b?ogos?awiony, przyzna? w ko?cu Moj?eszowi racj?? Poniewa? napisane jest: “dawa?em jej w obfito?ci srebro i z?oto, z kt?rego oni robili Baala”. (Ks. Ozeasza 2:10)
Rabin Berachja wyja?nia, wi?c, mo?e nie by?o to takie dobre da? ludziom te kosztowno?ci i Mosze by? ?wiadom tego niebezpiecze?stwa, ale w obliczu argumentacji ?cz?owiek sprawiedliwy nie b?dzie m?g? powiedzie??, Musz? tak zrobi?, powiedzia? Haszem, poniewa? da?em swe s?owo Awrahamowi.
Ostatnie s?owo:
Pisz? te s?owa siedz?c w poci?gu do Warszawy.
Siedz? razem z rabinem Gluckiem, Naczelnym Rabinem Galicji. On pyta si? mnie, co pisz?, wi?c mu opowiadam.
Rabin Gluck dodaje kolejn? odpowied? do tego pytania, w imieniu rabina? Metersdorfa.
Po pierwsze wi?c, istnieje pytanie, czemu Raszi skupia si? tak bardzo na ?cz?owieku sprawiedliwym?, a nie pisze po prostu Awraham?
Odpowied? brzmi: wiadomo, ?e s? dwa do?wiadczenia awodat Haszem (pracy dla Haszem) i wiary w B-ga. Jedno z nich to do?wiadczenie biedaka- osoba, kt?ra prze?ywa swe ?ycie w biedzie i do?wiadcza trudno?ci drogi ?ycia brukowanego bied?, wymaganie od niego wiary B-ga nie jest ?atwe. Drugi rodzaj to do?wiadczenie bogacza- osoba, kt?rej nic nie brakuje i posiada wszystkie b?ogos?awie?stwa tej ziemi, trudno b?dzie z kolei zauwa?y? dobra i b?ogos?awie?stwa Haszem.
Kt?ry rodzaj do?wiadczenia jest trudniejszy?
Mo?emy za?o?y?, i tak uczy nas historia, ?e do?wiadczenie osoby bogatej jest trudniejsze, poniewa? jest wiele przyk?ad?w ludzi, kt?rzy po wzbogaceniu si? zapomnieli o kontakcie ze Stw?rc?.
Tak, wi?c Mosze obawia? si? zabrania kosztowno?ci Egipcjan, poniewa? nie chcia? on dopu?ci? swego ludu do trudno?ci zwi?zanych z ?yciem bogaczy.
Jednak B-g przypomnia? Moszemu o ?sprawiedliwym cz?owieku? ? to jest Awrahamie Awinu- kt?ry mimo swego bogactwa pozosta? wierny Haszem. ?w cadyk, kiedy kr?l Sodomu zaoferowa? mu cz??? zdobyczy wojennych, powiedzia?: ?Daj mi dusz? a bogactwa we? i odejd??. ?Cz?owiek sprawiedliwy? udowodni? w ten spos?b, ?e prawdziwy cadyk zachowuje sw? wiar? i mi?o?? Haszem zar?wno w biedzie i represjach jak i w bogactwie i ekspansji.
Tak opowiedzia? rabin Gluck.
Szabat Szalom!