W naszej Parszy Tora nakazuje nam po?ci? w Jom Kipur:
“Oto dla was ustawa wieczysta: Dziesi?tego dnia si?dmego miesi?ca b?dziecie po?ci?. Nie b?dziecie wykonywa? ?adnej pracy, ani tubylec, ani przybysz, kt?ry osiedli? si? w?r?d was. Bo tego dnia b?dzie za was dokonywane przeb?aganie, aby oczy?ci? was od wszystkich grzech?w. Przed Panem b?dziecie oczyszczeni. B?dzie to dla was ?wi?ty szabat odpoczynku. B?dziecie w tym dniu po?ci?. Jest to ustawa wieczysta” (Wajikra 16:29-31)
Jak dobrze wiemy, poza Izraelem wszystkie ?ydowskie ?wi?ta obchodzone s? podw?jnie, zamiast jednego dnia ? przez dwa dni. Do ka?dego ?wi?ta dodajemy jeden dzie? zwany ?Jom tow szeni szel galujot?. Aby zrozumie? przyczyn? tego zwyczaju potrzebujemy pozna? nieco historycznego t?a. Dawno temu nie by?o ustalonego kalendarza ?ydowskiego, jedynie Sanhedryn, najwy?szy s?d rabiniczny sk?adaj?cy si? z 71 cz?onk?w, urz?duj?cy w Jerozolimie, podejmowa? decyzje, w jakim dniu og?osi? nowy miesi?c, polegaj?c na zeznaniach ?wiadk?w zapewniaj?cych, ?e nowy ksi??yc ju? si? pojawi?.
W systemie tym istnia? jednak problem jak o decyzjach Sanhedrynu poinformowa? wszystkich ?yd?w mieszkaj?cych daleko od Jerozolimy (nie by?o wtedy telefon?w?). Z pocz?tku u?ywano metody sygna??w z dymu, b?ysku ognia, jak opisuje to Miszna:
Problem was with how to inform all Jews who live far away from Jerusalem about the decision of Sanhedrin (no phone and net yet?). At the beginning they use the method of smoke signal, a flare, as Miszna describe it:
?Pocz?tkowo u?ywano znak?w ?wietlnych, w celu przekazania do diaspory w Babilonii informacji o nowym ksi??ycu…jak wywo?ywali oni owe znaki? Przynoszono d?ugie dr?gi cedru, trzciny i drzewa oliwnego oraz puch lnu, wi?zano je nast?pnie razem sznurkiem i jedna osoba zapala?a ogie? u szczytu g?ry i macha? nim na r??ne strony tak, do czasu kiedy zobaczy? ogie? na szczycie drugiej g?ry, a z drugiej g?ry sygna? szed? do trzeciej g?ry itd. Sk?d wyrusza? ?wietlny ?a?cuch? Z G?ry Oliwnej (Jerozolima) do Sartaby i z Sartaby do Grofiny a z Grofiny do Hauran a z Hauran do Bet Baltin. W Bet Baltin nie przenoszono ?wiat?a ju? dalej tylko machano ogniem do czasu, kiedy zobaczono ca?? reszt? Diaspory, dystrykt Pumbedita, kt?rego mieszka?cy widz?c sygna? ?wietlny znak zapalali pochodnie? (Rosz Haszana 22b).
Metoda ta nie by?a jednak skuteczna przez Samarytan (Kutean), kt?rzy nie zgadzali si? z decyzjami Sanhedrynu odno?nie ustalania dat i zacz?li oni zapala? fa?szywe sygna?y ?wietlne. Sanhedryn wysy?a? wi?c pos?a?ca, kt?ry podr??owa? za Jerozolim? z informacj?, kiedy rozpocz?? si? miesi?c i odwiedza? r??ne miejsca w Babilonii. Miszna opowiada:
?…kiedy Kuteani (Samarytanie) zaadoptowali niegodziwe praktyki i zapalali ?wietlne sygna?y dnia trzynastego, w celu zmylenia Babilo?czyk?w, ustanowiono zasad?, ?e wyrusza? b?dzie pos?aniec.??
?
Lub:
? Bet Din w Jerozolimie podejmowa? decyzj? odno?nie sze?ciu nowych miesi?cy, po czym informowano poprzez pos?a?c?w ca?? Diaspor?. Nowy miesi?c Nisan, z powodu Pesach, nowy miesi?c Aw, z powodu dziewi?tego Aw, Elul z powodu Nowego Roku,Tiszri dla uregulowania miesi?cy, Kislew z powodu Hanuki i Adar w zwi?zku z Purim.??
Istnia?y jednak zawsze odleg?e miejsca, gdzie pos?aniec nie m?g? dotrze? na czas i obawiano si? tam, ?e ?wi?ta obchodzone b?d? w z?ym dniu. Chazal (M?drcy nasi B?ogos?awionej Pami?ci) ustanowili dla nich wi?c zasad?, ?e ?wi?towa? oni b?d? jeden dzie? wi?cej, tak by unikn?? w?tpliwo?ci. W dodatkowym, drugim dniu maj? si? zachowywa? jak w pierwszym, jako ?e jest to przepisowy Jom Tow. Dzie? ten nazywany jest dodatkowym dniem ?wi?ta w Diasporze i nie obowi?zuje on w Izraelu, z wyj?tkiem Rosz Haszana, jako ?e ?wi?to to odbywa si? w dniu samej decyzji, pierwszego dnia miesi?ca, tak wi?c nawet sam Izrael zobligowany jest do ?wi?towania dw?ch dni Rosz Haszana.??
?
Nawet po ustaleniu sta?ego kalendarza (pocz?tek czwartego wieku, autorstwo kalendarza przypisuje si? Hilelowi) i nie istnia?y ju? w?tpliwo?ci co do dat, zasada wci?? obowi?zywa?a ? ?wi?towa? r?wnie? drugi dzie?. Z jakiego powodu? Nie jest to jasne ? mo?e nasi rabini obawiali si?, ?e kolejny antysemicki re?im pojawi si? zn?w i zabroni Narodowi Izraela studiowa? Tor?, a ?ydzi zapomn? jak oblicza? kalendarz; lub mo?e dlatego, ?e nie zmieniamy minchag?w, zwyczaj, tylko dlatego ?e istnieje dobry pow?d by to zrobi?…i jak zawsze, inne powody podaje Kaba?a.
Gemara w Beica (4b) pisze: ?Teraz kiedy jeste?my wszyscy dobrze zaznajomieni z ustalaniem nowego miesi?ca, dlaczego obchodzimy dwa dni? ? Poniewa? wys?ano z stamt?d [z Izraela] te s?owa: Powinni?cie troszczy? si? o zwyczaje swych przodk?w, kt?re zosta?y wam przekazane; poniewa? mo?e zdarzy? si?, ?e rz?d wyda by zniszczy? wszystkie ?wi?te pisma i zabroni dalszego studiowana Prawa, w konsekwencji czego zaginie wiedza na temat zasad ustalania kalendarza a praktyka ?wi?t ulegnie zmianie.
W ten spos?b powsta? Szmini Szel Pesach ( ?smy dzie? Pesach), Simchat Tora (Rado?? z Tory, dziewi?ty dzie? Sukot), drugi dzie? Szawuot itp.
Pozostaje jednak pytanie dotycz?ce Jom Kipur, kt?re nie posiada drugiego dnia, a jest to przecie? jedno z najwa?niejszych dni w ?ydowskim kalendarzu, je?li nie najwa?niejsze. Czy to dlatego, ?e Micw? w ten dzie? jest po?ci??
Rzeczywi?cie, Remu w Szulchan Aruch, Orach Chaim 624:5) pisze, ?e po?r?d starych chasyd?w i innych bardzo rygorystycznych ludzi istnia? taki oto Minhag: ?istniej?c? tacy, kt?rzy zaostrzaj? praktyk? przed?u?aj?c Jom Kipur do dw?ch dni?. Remu nie postrzega? tego jako b??d, ale jako dobry Minhag. Wspomina on bowiem o tym, ?e je?li osoba trzymaj?ca dwa dni Jom Kipur chce zrezygnowa? z tej praktyki musi zrobic Hatarat Nedarim (rytua? uniewa?nienia przysi?gi), kt?ry to rytua? obowi?zuje w przypadku wype?niania dobrych praktyk, kt?re chcemy przerwa?. Remu jednak mocno jednak nie poleca tego Minhagu, jak twierdzi: ?nie jest odpowiednie przestrzega? przez dwa dni, poniewa? mo?e to doprowadzi? do niebezpiecze?stwa.?
W?a?nie z tego powodu, w celu unikni?cia zagro?enia, Chazal nie zarz?dzili drugiego dnia Jom Kipur. Halahiczna zasada bowiem m?wi: ?nie nak?adamy trudnej praktyki na spo?eczno??, je?li wi?kszo?? nie jest w stanie jej podo?a? (Bawa Batra 60b) i z pewno?ci? w przypadku postu wi?kszo?? ludzi nie jest w stanie sprosta? wyzwaniu.
Ciekawe wyja?nienie podaje nam geniusz z Krakowa, Rebe reb Heszl. Przywo?uje on s?owa Gemary z Brachot (8b):
?Hija bar Rab z Difti powiedzia?: Napisane jest: .”B?dziecie po?cili. Dziewi?tego dnia miesi?ca, wieczorem.” (Wajikra 23:32) Czy po?cimy dziewi?tego? Dlaczego po?cimy dziesi?tego? To uczy nas, ?e je?li osoba je i pije dziewi?tego, Tekst zalicza jej tak, jakby po?ci?a i dziewi?tego i dziesi?tego.?
?Innymi s?owy Tora uznaje jedzenie i picie dnia dziewi?tego jako post. Mo?emy wi?c obliczy? ? uwa?a Reb Heszl ? ?e poprzez jedzenie dziewi?tego Tiszri i poszczenie dziesi?tego w Jom Kipur, wype?niamy w ten spos?b nasz ?obowi?zek? dw?ch dni.
Teraz zrozumie? musimy dlaczego Tora?? tak bardzo? ceni? posi?ek w przeddzie? Jom Kipur, tak bardzo ?jakby po?ci?a i dziewi?tego i dziesi?tego?! Zwr??cie uwag? ? nie tylko jeden dzie? postu ale dwa. Dlaczego tak?
Istnieje wiele wyja?nie?, tym razem po?wi?cimy uwag? Rabinowi Kalmanowi Klonimusowi, tj. Maor Waszemesz z Kruke. Zgodnie z Kaba?? wyja?nia on mniej wi?cej tymi s?owami: Istniej? Orot i Kelim, ??wiat?a? i ?Naczynia?. Orot przysz?y do nas od Boga, podczas gdy Kelim musimy sami przygotowa?, w celu otrzymania Orot. Je?li nie przygotujemy Kelim, B?g nie obdarzy nas Orot.
Orot na Jom Kipur ? twierdzi Maor Waszemesz ? s? bardzo mocne i, aby m?c je otrzyma?, musimy przygotowa? wiele Kelim. W tym w?a?nie celu jemy i pijemy w przeddzie? Jom Kipur, z intencj? otrzymania nast?pnego dnia Orot.
W Jom Kipur karmimy nasz? dusz? (Orot), w przeddzie? Jom Kipur karmimy nasze cia?a (Kelim),? s? to dwa aspekty tego samego Tikunu (Naprawy).
Gut Szabes