Dom i meble
Co najpierw? Czy najpierw nale?y zbudowa? dom, a potem z?o?y? meble?? Czy na odwr?t, najpierw meble a potem dom?Mosze i Becalel mieli na ten temat odmienne zdanie.
?Becalel, Oholiab i wszyscy biegli m??czy?ni, kt?rym Pan da? m?dro??, rozum do poznania, niech wykonaj? wszelkie prace przy budowie ?wi?tego przybytku wed?ug wszystkich nakaz?w Pana. (Szmot 36:1)
O pasuku w Miszlej :
?Ucz m?drego, a stanie si? m?drszy? (Miszlej 9:9)
Midrasz m?wi:
Ucz m?drego ? to Becalel.
W chwili gdy Hakadosz Baruch Hu powiedzia? do Moszego: ?Uczy? przybytek? Mosze przyszed? i powiedzia? do Becalel:.
Powiedzia? mu [Becalelowi] : Co to za miszkan?
Powiedzia? mu [Mosze]: Aby Hakadosz Baruch Hu umie?ci? tam sw? Szchin? i naucza? Izrael Tory.
Powiedzia? mu [Becalel] A kiedy zostaje dana Tora?
Powiedzia? mu Mosze: Gdy zrobimy miszkan, zrobimy ark?.
Powiedzia? mu [Becalel]: Rabejnu Mosze, nie ma w tym szacunku dla Tory, chyba ?e najpierw zrobimy ark? a p??niej miszkan.? (Midrasz Raba Szmot 50: 2)
Mosze uwa?a?, ?e nale?y najpierw zbudowa? miszkan – przybytek, a potem sprz?ty do przybytku: ark?, menor? itd., podczas gdy Becalel chcia? najpierw zbudowa? sprz?ty, a potem przybytek.? Mosze zgadza si? ze zdaniem Becalela i arka zostaje zbudowana jako pierwsza.? Tak jest w? midraszu.
W Talmudzie przywo?ana jest ta sama dyskusja, tylko ?e zdania s? odwr?cone.
R. Szmuel bar Nachmani powiedzia? w imieniu R. Jochanana: Becalel nazwany tak zosta? ze wzgl?du na sw? m?dro??.? Podczas gdy Hakadosz Baruch Hu powiedzia? do Moszego:? Id?, powiedz Becalelowi , by zbudowa? miszkan i ark? i naczynia, Mosze zmieni? kolejno?? i powiedzia?: Zbuduj ark? i naczynia i miszkan.? Becalel powiedzia? mu: Mosze Rabeinu, zasada jest taka, ?e najpierw buduje si? dom a potem wnosi si? do niego naczynia, ale ty m?wisz: Zbuduj ark? i naczynia i miszkan.? Gdzie mam po?o?y? naczynia,kt?re uczyni??? Czy mo?e Hakadosz Baruch Hu powiedzia? ci: Zbuduj miszkan i ark? i naczynia?? Mosze odpwoiedzia?: By? mo?e by?e? w cieniu Boga i wiedzia?e?! (po hebrajsku: Becel El = w cieniu Boga) (Brachot 55a)
Wydaje si? ?e Midrasz i Gemara przecz? sobie nawzajem.? Ale Rabin Klonimus Kalman pr?buje je ze sob? pogodzi?, wyja?niaj?c g??wn? istot? sporu.
S?d dwa podstawowe sposoby s?u?enia Bogu, kt?re ze sob? konkuruj?: Tora i boja?? Bo?a.? Co ma by? pierwsze – Tora czy boja?? Bo?a?
Z jednej strony- nie mo?na studiowa? Tory bez boja?ni Bo?ej, jak powiedziane jest w Misznie w traktacie Awot ?(3:9)
U tego, u kogo boja?? Bo?a pierwsza jest przed m?dro?ci?, jego m?dro?c przetrwa, ale ten, u kogo? m?dro?? jest przed boja?ni? Bo??, jego m?dro?? nie przetrwa.
Z drugiej strony, boja?? Bo?a bez Tory pozbawiona jest znaczenia, jak m?wi Miszna w traktacie Awot (2,5)
?Niewykszta?cony cz?owiek nie ma boja?ni Bo?ej, tak samo ignorant nie jest pobo?ny.?(Awot 2:5)
Gemara w traktacie Szabat rozwodzi si? d?ugo nad tym zagadnieniem i m?wi j?zykiem bardzo obrazowym:
Raba bar R. Huna powiedzia?: Ka?dy, kto ma zna Tor?, a nie ma boja?ni Bo?ej podobny jest skarbnikowi, kt?remu powierzono klucze wewn?trzne, a kluczy zewn?trznych mu nie powierzono: jak ma wej???,R. Janaj og?osi?:? Biada temu, kto nie ma siedziby,? a robi dla niekt?rych drzwi! (Szabat 31 ab)
Tak?e tymi s?owami Gemary zdumia? si? Rabin Klonimus Kalman, poniewa? wydaje si?, ?e opinie Raby bar R. Huna oraz R. Janaja r??ni? si? bardzo? symbolik?.? Raba przedstawi? Tor? jako ?klucze wen?trzne?, a boja?? Bo?? jako ?klucze zewn?trzne?, podczas gdy R. Janaj przedstawia boja?? Bo?? jako ?drzwi?, a Tor? jako ?siedzib?.?
I tak ze s??w Raby wynika, ?e najpierw nale?y posi??? boja?? Bo?? (?klucze zewn?trzne? ) a potem Tor? (?klucze wen?trzne?) podczas gdy ze s??w R. Janaja wynika co? przeciwnego, ?e najpierw nale?y posi??? Tor?(?siedziba?) a potem boja?? Bo?? (?drzwi?)?)
Jak mo?emy rozstrzygn?? ten sp?r?
M?dro??, reprezentowana przez Tor? oraz boja?? Bo?a po??czone s? ze sob? nierozerwalnie, jak jest powiedziane:? ?Boja?? Pa?ska pocz?tkiem m?dro?ci? (Tehilim 111:10)
.Nie mo?na posi??? Tory bez boja?ni Bo?ej i nie mo?na naby? boja?ni Bo?ej bez m?dro?ci.
Tylko ?e istniej? dwa stopnie m?dro?ci i tak samo dwa stopnie boja?ni Bo?ej.
Pierwsza nazywa si? ?wy?sz? m?dro?ci?? a druga ?ni?sz? m?dro?ci??.? Tak.samo w przypadku boja?? ?Bo?ej ? jest ?boja?? wy?sza? i ?boja?? ni?sza. ?
?Boja?? ni?sza? to l?k przed kar?, strach przed pot?g? Boga.? ?Boja?? wy?sza? to l?k przed majestatem, wynikaj?cy ze ?wiadomo?ci wielko?ci Stw?rcy. To w zasadzie nie jest boja?? lecz podziw.
Za pomoca Tory poznajemy warto?? i pot?g? Stw?rcy, kt?re prowadz? do ?boja?ni wy?szej?
?M?dro?? ni?sza? to m?dro?? ludzka, kt?r? posiada ka?dy cz?owiek w takiej lub innej mierze i dzi?ki niej mo?e studiowa? Tor?.? ?M?dro?? wy?sza? to m?dro?? Boska,? zdobywana za pomoc? studiowania Tory, kt?ra jest rzecz? Bosk?.
Tak to b?dzie brzmie? w j?zyku kabalistycznym –
W naszym j?zyku mamy dwa imiona Boga ? imi? tetragram (Jud Hej Waw Hej) oraz Adonaj (Alef Dalet Nun Jud)
Imi? Jud Hej Waw Hej to imi? wy?sze, ukryte, wznios?e, to imi? Boskie, nie wymawaimy go.? Imi? Adonaj to imi? ni?sze, objawione, to imi? przeznaczone dla ludzi, u?ywamy go w codziennym ?yciu.
Zaczynamy od ni?szego? imienia Adonaj, imeinia ludzkiego i stamt?d dochodzimy do Jud Hej Waw Hej, imienia boskiego.
Litera jud reprezentuje boja?? i jednocze?nie m?dro??, bo jak zosta?o powiedziane, s? one ze sob? zwi?zane –
Litera jud pojawia si? jako ostatnia litera w imieniu Adonaj i jako pierwsza litera w imieniu Jud Hej Waw Hej.? Litera jud w imieniu Adonaj reprezentuje ?m?dro?c ni?sz?? oraz ?boja?? ni?sz??- jest ostatni? liter?, liter? najni?sz?.? Litera jud w imieniu Jud Hej Waw Hej reprezentuje ?m?dro?? wy?sz?? oraz ?boja?? wy?sz?? – to jest pierwsza litera, najwy?sza.
Droga tikun zawsze wiedzie od lekkiego do ci??kiego, od imienia Adonaj do imienia Jud Hej Waw Hej, od objawionego do ukrytego, od zewnetrzego do wewn?trznego, od ludzkiego do Boskiego.
Dlatego na pocz?tku zajmujemy si? napraw? jud w imieniu Adonaj, ?ni?sz? boja?ni??, ?ni?sz? m?dro?ci?? i wraz z zaawansowaniem w nauce Tory tikun przechodzi do litery jud w imieniu Jud Hej Waw Hej, ?wy?szej boja?ni?, ?wy?szej m?dro?ci?.
Rabin Klonimus Kalman cytuje swego przyjaciela Jaakowa Jicchaka Halewiego z Lublina (Jasnowidz?cego) kt?ry powiedzia? w oparciu o pasuk:
?A do grzesznika B?g m?wi: Czemu wyliczasz moje przykazania i masz na ustach moje przymierze? (Tehilim 50:16)
?Ka?dy cz?owiek zanim zacznie studiowa? czy modli? si?, powinien zastanowi?si? nad tszuw?? bo je?li tak nie zrobi to by? mo?e jest ?rasza? i nie wolno mu studiowa? Tory ani modli? si?.? Ale jest to? niska tszuwa spowodowana ?ni?sz? boja?ni??, bo tylko po studiowaniu i po modlitwie zmieni si? w ?wy?sz? boja???, gdy pozna wielko?? i majestat Boga.?
Wr??my teraz do s??w Midraszu i Gemary.
Becalel by? ju? m?dry.? Rozpocz?? sw? prac? z m?dro?ci? i boja?ni?.? Ale by?a to ni?sza m?dro?? i ni?sza boja??.? I dlatego trzeba da? mu ?jeszcze?, by dotar? do wy?szej m?dro?ci i wy?szej boja?ni.
I tutaj zacza? si? sp?r pomi?dzy Becalelem a Mosze.? Mosze twierdzi?, ?e najpierw nale?y zbudowa? miszkan ? wed?ug midraszu lub ? naczynia ? wed?ug Gemary.? Becalel chcia? najpierw przygotowa? ark? ? wed?ug midraszu lub miszkan ? wed?ug Gemary.
Istot? sporu pomi?dzy Mosze a Becalelem by?o to ? Mosze widzia? wszystko z g?ry, wy?sz? boja?? i wy?sz? m?dro?? (litera jud imienia Jud Hej Waw Hej) i Mosze chcia? zacz?? budowa? prosto z najwy?szego stopnia, tak jak on sam otrzyma? Tor? na Synaju.? Becalel natomiast widzia? wszystko z punktu widzenia tego, kt?ry by? blisko ludu, a lud? potrzebowa? stopniowego wznoszenia si? z do?u do g?ry, krok po kroku i dlatego Becalel poprosi?, by na pocz?tku zbudowa? ?ni?sz? boja??? i?ni?sz? m?dro??? (litera jud w imieniu Adonaj) i stamt?d wznie?? si? na wy?szy poziom.?