Sens sk?adania ofiary
Zaczynamy lektur? ksi?gi Wajikra, trzeciej ksi?gi Chumaszu. Wajikra wprowadza nas do nowego ?wiata: ?wiata ofiar, b?d?cego g??wnym tematem pojawiaj?cym si? na kartach ksi?gi.
Ksi?ga Bereszit wprowadza?a nas do pierwszego etapu historii ?ludu ?ydowskiego; Ksi?ga Szemot zapoznawa?a nas z najwa?niejszymi wydarzeniami w dziejach ludu: rozproszeniem i odkupieniem. ?Dzi?ki Ksi?dze Wajikra wejdziemy w ?ydowskie ?ycie w szczeg?le, w ?ydowski dom. Bereszit i Szemot to dziedzina historii. Wajikra to ?wiat praw i nakaz?w.
Tora nie wyja?nia potrzeby sk?adania ofiar i dlatego, w p??niejszym czasie pojawia si? tak wiele interpretacji. R??ni badacze i komentatorzy starali si? zrozumie?, co by?o celem sk?adania ofiar i dlaczego Tora nakazuje nam ?w rytua?.
Pomimo, ?e wsp??czesny cz?owiek jest bardzo oddalony od tematyki sk?adania ofiar, nale?y studiowa? i pog??bia? swe zrozumienie tego nakazu, tak wa?nego dla wielu pokole? w historii ?ydowskiego ludu.
Pierwsz? ofiar? jak? znamy jest Kain i Abel. Kiedy Kain i Abel z?o?yli sw? ofiar?, nie robili tego z powodu przykazania ale dzia?ali zgodnie z ich osobistymi potrzebami i uczuciami: skierowania si? w kierunku czego? transcendentnego w ich ?yciu. Pierwsza ofiara nie zosta?a ??o?ona by oczy?ci? si? z grzechu, symbolizuj?c, ?e ofiara to psychologiczna i religijna? potrzeba cz?owieka, a nie B-ga.
Nawet je?li pierwsze ofiary na tym ?wiecie oparte by?y na tej naturalnej potrzebie, czego konsekwencj? by?o wykonanie aktu ofiary, Tora uzna?a, ?e konieczne jest by ustali? zasady dotycz?ce sposobu sk?adania ofiar, prowadz?c cz?owieka w jego religijnym ?yciu.
Wydaje si?, ?e ofiara zwi?zana jest z trzema elementami: dawanie, symboliczna reprezentacja i przybli?anie si?.
Pierwszy element sk?adania ofiary to dawanie, rezygnacja z czego?, na rzecz Stw?rcy, czego?, co ?chcemy da? Stw?rcy. Tora nie rozr??nia pomi?dzy r??nymi rodzajami dawania: ?jeden daje du?o, inny daje ma?o, lecz istotn? rzecz? jest by serce aspirowa?o do Niebios?. Rzeczywi?cie, rodzaj sk?adanej ofiary nie jest wa?ny, istotny jest wysi?ek jaki cz?owiek wk?ada w rezygnacj? z cz??ci swego posiadania. Dlatego te? czasami ma?a ofiara biednego cz?owieka, dla kt?rego du?ym wysi?kiem jest zrzeczenie si? czego? na rzecz ofiary, jest postrzegana za bardziej warto?ciow? od poka?nej ofiary bogatego cz?owieka. Ofiara to ofiarowanie swego ducha i serca. Ofiary dawane B-gu wymaga?y, przede wszystkim, woli cz?owieka. Nie wa?ne, czy ofiara by?a du?ej wielko?ci czy ma?ej, liczy?a si? intencja i to ona wynosi?a cz?owieka ku B-gu.
Drugie podej?cie do tematu ofiar to symboliczna reprezentacja, jako ?e ofiara reprezentowa?a osobist? ofiar?, sk?adanie ofiar zast?powa?o osobist? ofiar?. Cz?owiek przynosz?cy ofiar? winien rozwa?y?, ?e to on sam powinien zosta? z?o?ony na o?tarzu. Oznacza to, ?e ofiar? nie jest ten, kt?ry usun?? grzech, ale jego serce i decyzja, by nie powt?rzy? ju? wi?cej tego grzechu. Ceremonia? z?o?enia ofiary ma wywo?a? ?w psychologiczny efekt i zwi?zan? z nim symbolik? jest obudzenie grzesznika i pobudzenie go? do moralnej i duchowej przemiany.
Przybli?anie si? wyra?one jest w samej ofierze b?d?cej aktem religijnym, kt?rego celem jest zbli?enie si? do Bosko?ci. Religia charakteryzuje si? blisko?ci? z obiektem religijnym, a nie jedynie wiar?. W ka?dej religii istnieje mo?liwo?? zbli?enia si? lub oddalenia. B-g jest blisko cz?owieka, wedle subiektywnego punktu widzenia, osobistego, i daleko, wedle punktu widzenia obiektywnego. Celem z?o?enia ofiary jest wywo?anie religijnego do?wiadczenia, do?wiadczenia bycia blisko.
Hebrajski termin na ofiar? ? ?korban? ? pochodzi od s?owa ?karaw?, oznaczaj?cego przybli?anie si?. ?Korban? jest wi?c czym?, co jest bli?ej, lub co przybli?a.
Wraz z korbanem, cztery elementy wynoszone s?, z natury do B-ga. Zwierz?, kt?re jest ofiar?, minera? czyli s?l, towarzysz?cy korbanowi, warzywo poprzez m?k? i, ostatecznie, element racjonalny czyli cz?owiek sk?adaj?cy korban.
Ofiara jest symbolem blisko?ci, jaka charakteryzuje relacj? B-ga z ludem Izraela. Ofiara symbolizuje uznanie, i? B-g jest w?adc? tego ?wiata i musimy mu dzi?kowa? za wszystko co mamy.
Jeden z najbardziej znanych wyja?nie? tego, jaki jest cel sk?adania ofiar, m?wi o tym, ?e ofiara reprezentuje walk? Tory z poganizmem. Maimonides twierdzi, ?e Tora nie zmieni?a sposobu sk?adania ofiar ale zmieni?a wewn?trzne nastawienie. Zamiast ofiar sk?adanych r??nym bogom, ofiara sk?adana jest jednemu B-gu i tylko w jednym miejscu: w ?wi?tyni, anuluj?c poga?stwo i zwyczaj sk?adania ofiar na r??nych o?tarzach.
W ten w?a?nie spos?b Wajikra przekszta?ca zwierz?ce ofiary obrz?dku poga?skiego i konfrontuje ludzi chc?cych spo?ywa? mi?so z Boskim uznaniem ka?dego istnienia za ?wi?te. Ofiara ze zwierz?t, w przesz?o?ci wykorzystywana do wyra?enia impuls?w magii, sadyzmu i ob?arstwa, przemienia si? w obrz?d odpokutowania odprawawiany w ?wi?tyni.
Oczywi?cie opinia Rambana wzbudzi?a r??ne reakcje komentator?w Tory, kt?rzy nie zgadzali si? z tym, ?e jedynym celem sk?adania ofiar by?a walka z poganizmem, i kt?rzy widzieli inne wa?ne uzasadnienia.
Sk?adanie ofiar stanowi moralny problem dla wielu ?yd?w naszyc czas?w. Wsp??cze?nie cz?owiek stara si? coraz bardziej zbli?y? do natury i istnieje wiele organizacji ochrony zwierz?t, kwestia odnowienia rytua?u sk?adania ofiar wzbudza wiele kontrowersji.
Pomimo wielu trudno?ci, jakie mog? si? z tym wi?za?, stwierdzi? nale?y, ?e ofiary to jedno z fundamentalnych nakaz?w Tory, i dlatego s? one zawarte w aspiracjach ?ydowskiego narodu do odkupienia i odbudowy trzeciej ?wi?tyni.
Rabin Kook powiedzia?, ?e dop?ki nar?d ?ydowski nie odkryje potrzeby odnowienia rytua?u sk?adania ofiar, nie stanie si? on prawdziw? praktyk?. Dopiero, kiedy ludzie zrozumiej? wa?no?? i centralny aspekt tej praktyki, sk?adanie ofiar stanie si? na nowo jedn? z tradycji ?ydowskiego ludu, jak by?o wcze?niej.