Czego uczy nas micwa ?nieobrzezanych owoc?w? (hebr: ?orla?) ?
W parszy naszej napisane jest:
?Kiedy wejdziecie do kraju i zasadzicie drzewa owocowe wszelkiego gatunku, b?dziecie uwa?a? ich owoce za nieobrzezane. Trzy lata pozostan? one nieobrzezane, nie b?dziecie ich je??. W czwartym roku wszystkie ich owoce b?d? po?wi?cone jako dar radosny dla Haszem. W pi?tym roku b?dziecie jedli ich owoce, aby pomno?y? si? wasz doch?d z nich. Ja jestem Pan, B?g wasz! (Wajikra 19:23-25)
Micwa ?orla? zakazuje spo?ywania owoc?w wyrastaj?cych przez pierwsze trzy lata od zasadzenia drzewa, a tak?e nakazuje po?wi?cenie owoc?w w czwartym roku. Po?wi?cenie owoc?w mo?na dokona? poprzez zawiezienie ich do Jerozolimy, lub zamienienie ich na warto?? pieni??n? za kt?r?, naby? mo?na b?dzie i spo?y?, owoce w Jerozolimie.
Poni?szy komentarz pozwoli nam lepiej zrozumie? rozwa?an? przez nas micw?.
Rabin Klonimus Kalman przywo?uje s?owa z Midrasz Raba, w temacie naszego pasuku:
?I kiedy przyjdziecie do ziemi i zasadzicie drzewa owocowe? ? Tora jest Drzewem ?ycia, dla tych, kt?rzy jej strzeg??? (Miszlej 3:18). Je?li tak powiedziane jest to ?Drzewo ?ycia przys?uguje ?pracuj?cym na rzecz Haszem?, i nie zostali wskrzeszeni nienawidz?cy Izraela, lecz ?ci, kt?rzy podtrzymuj? Haszem?.
Czego ucz? nas s?owa tego midraszu?
R. Klonimus Kalman wyja?nia ?
Optymaln? sytuacj? dla narodu, kt?ry chce s?u?y? Haszem (hebr: ?awodat Haszem?) jest sytuacja kiedy nar?d znajduje si? we w?asnym kraju, jest wolny i bezpieczny ?politycznie i ekonomicznie. Je?li chodzi o Ziemi? Izraela, to posiada ona dwa wymiary warto?ci ? wymary duchowy: znale?? mo?emy na tej ziemi poziom duchowo?ci jakiej nie znajdziemy w innych miejsach, wi?ksz? blisko?? z Haszem i inne duchowe warto?ci, jak napisane jest w Gemarze: ?Powiedzia? rabin Zeira ? ?mo?emy z tego wywnioskowa?, ?e powietrze Izraela sprawia, ?e ludzie s? m?drzejsi? (Baba Batra 158). Drugim wymiarem jest warto?? materialna ? ?ziemia mlekiem i miodem p?yn?ca? (Szemot 5:8), zapewniaj?ca przyjemne i komfortowe warunki bytowe. Owa warto?? materialna jest warunkiem koniecznym, usuwaj?c troski natury materialnej, stanowi zapewnienie dla ludzi chc?cym s?u?y? Haszem i mo?liwo?? skupienia si? jedynie na sprawach natury duchowej.
Owa w?a?ciwo?? Ziemi Izraela zawiera w sobie jednak pewne niebezpiecze?stwo. W zwi?zku z tym, ?e warunki bytowe Erec Israel s? tak dobre i komortowe istnieje zagro?enie, ?e cz?owiek mo?e zatraci? si? w owym materialnym ?wiecie, zapomnie? o tym, co stanowi jego duchowy cel i zacz?? traktowa? ?w ?rodek? (dobre, komfortowe ?ycie)? do celu ( s?u?enie Haszem) jako cel sam w sobie.Takie niebezpiecze?stwo istnia?o zw?aszcza po tym, jak lud Izraela wkroczy? do Izraela po czterdziestu latach w?drowania po pustyni w ci??kich warunkach ? przez ?? pustyni? wielk? i straszn?, pe?n? w???w jadowitych i skorpion?w, przez ziemi? such?, bez wody?? (Dwarim 8:15) i nagle Haszem otworzy? przed nimi tak wspania?e mo?liwo?ci: ??? da tobie miasta wielkie i bogate, kt?rych nie budowa?e?,? domy pe?ne wszelkich d?br, kt?rych nie zbiera?e?, wykopane studnie, kt?rych nie kopa?e?, winnice i gaje oliwne, kt?rych nie sadzi?e?, kiedy b?dziesz jad? i nasycisz si?? (Dwarim 6:10-11), po czym natychmiast zostaje wyra?ona obawa: ??strze? si?, by? nie zapomnia? o Haszem?? (Dwarim 6:12) i nie pogr??y? si? w przyjemno?ciach natury materialnej.
Cz?owiek winien pami?ta?, ?e wszystko to co jest mu dane, s?u?y temu, by umo?liwi? mu zajmowanie si? s?u?b? na rzecz Haszem, a tak?e po to, by pomaga? tym, kt?rzy nie zostali obdarowani darem bogactwa. Cz?owiek powinien odnosi? si? do swych zasob?w, swych w?asno?ci, jak do w?asno?ci kogo? innego ? Haszem ? danej mu pod opiek?, w pewnym okre?lonym celu, w celu czynienia dobra.
Idea ta zosta?a zaadoptowana przez dwa plemiona Izraela ? Zebulun i Isachar, kt?re to plemiona zawar?y pomi?dzy sob? porozumienie, na podstawie kt?rego jedno plemi? pracowa?o na utrzymanie, a drugie plemi? uczy?o si? Tory. Plemi? Zebuluna odbywa?o prac? i utrzymywa?o oba plemiona zapewniaj?c ?ywno?? itp, natomiast owoce p?yn?ce z nauki Tory plemienia Isachara dzielone by?y pomi?dzy oba plemiona. Sytuacj? t? dobrze charakteryzuje pasuk z ksi?gi Koheleta: ?Bo w cieniu m?dro?ci, jak w cieniu pieni?dza (Kohelet 7:12)?. Do dzi? dzie? umowa pomi?dzy kim?, kto posiada pieni?dze a kim?, kto posiada wiedz?, nazywana jest ?umow? Isachara i Zebulona?.
Problem w tym, ?e idea ta stoi w przeczno?ci do prymitywnej ludzkiej natury, kt?rej charakterystyk? jest przejmowanie si? swoimi materialnymi problemami, ponad problemami natury duchowej czy te? problemami innych ludzi. Jak wyedukowa? cz?owieka tak, by nie widzia? samego siebie jako centralnego istnienia? Jak sprawi?, by poczu?, ?e jego dom nie jest jego w?asno?ci?, lecz jedynie darowanym mu depozytem?
To w?a?nie by?o celem Tory i micwy ?orla?: ?Kiedy wejdziecie do kraju i zasadzicie drzewa owocowe wszelkiego gatunku, b?dziecie uwa?a? ich owoce za nieobrzezane. Trzy lata pozostan? one nieobrzezane, nie b?dziecie ich je??.? Trzy lata z g?ry cz?owiek wiedzia?, ?e nie b?dzie m?g? ?spo?y? owoc?w z danego drzewa. Owe rozpoznanie jest pierwszym stopniem na drodze u?wiadomienia sobie omawianej przez nas idei, m?wi?cej o tym, ?e rzecz materialna jest jedynie ?rodkiem prowadz?cym do jakiego? celu. Nast?pnie przychodzi rozpoznanie, ?e wykorzystanie owej rzeczy ma s?u?y? czynieniu dobra, pojawia si? to na etapie po?wi?cenia owoc?w w ?wi?tyni w Jerozolimie. ?W czwartym roku wszystkie ich owoce b?d? po?wi?cone jako dar radosny dla Haszem.? Po tym, kiedy cz?owiek zinternalizowa? w sobie ow? ide?, otrzyma? on pozwolenie na spo?ycie owoc?w, ?W pi?tym roku b?dziecie jedli ich owoce?, jako ?e wtedy ju? mo?na by? pewnym, i? uczyni on z owych zasob?w (owoc?w) odpowiedni u?ytek.
Rozumiemy teraz s?owa Midraszu ? ?Tora jest Drzewem ?ycia, dla tych, kt?rzy jej strzeg??? (Miszlej 3:18). ?w werset aktualny jest w odniesieniu do ?dzieci Zebulona?, tych kt?rzy zajmuj? si? handlem i wytwarzaniem materialnego zysku, utrzymuj?c student?w Tory.
Midrasz chce nam powiedzie?, ?e celem zasadzenia fizycznego drzewa, b?d?cego przyk?adem wysi?k?w na rzecz zdobywania materialnego dobrobytu ? jest cel duchowy, zapewnienie po?ywienia studiuj?cym Tor?, i w ten spos?b drzewo zamienia si? w ?drzewo ?ycia? ? zapewniaj?cym swemu w?a?cicielowi ?ycie duchowe.
Midrasz kontynuuje dalej: ?Je?li tak powiedziane jest to ?Drzewo ?ycia przys?uguje ?pracuj?cym na rzecz Haszem?, i nie zostali wskrzeszeni nienawidz?cy Izraela, lecz ?ci, kt?rzy podtrzymuj? Haszem?. Zdecydowana wi?kszo?? cz?onk?w spo?ecze?stwa nie zajmuje si? studiowaniem Tory przez wi?kszo?? swego ?ycia, lecz zajmuje si? prac? zarobkow?, a nie ?prac? na rzecz Haszem?, przez co wydaje si?, ?e traci g??wny cel jakim jest ?awodat Haszem?. Jednak powiedziane jest: ?ci, kt?rzy podtrzymuj? Haszem?, tj. ci kt?rzy utrzymuj? student?w Tory, oni tak?e utrzymuj? ?awodat Haszem?.? Studenci Tory studiuj? tak?e w ich imieniu, tak jakby ci, zajmuj?cy si? prac? zarobkow? sami studiowali, dlatego te? ?materialne drzewo?, zapewniaj?ce materialne przetrwanie, poczytywane jest za ich ?drzewo ?ycia?.