Parsza w tym tygodniu opowiada nam o tym jak Lot, syn brata Awrahama – Harana, zosta? wzi?ty w niewol? przez czterech kr?l?w. Wie?? ta dotar?a do Abrahama, kt?ry postanowil wyruszy? w podr?? by uwolni? swego krewnego ? “A us?yszawszy Abraham, ?e pojmany brat jego, wyprowadzi? wy?wiczonych swoich, zrodzonych w domu jego, trzechset osiemnastu, i ?ciga? ich a? do Dan” (Bereszit 14:14). Abraham ze ?wit? pokona? kr?l?w i powr?ci? do swego domu z ca?ym dobytkiem przeciwnika ? “I napad? na nich oddzia?ami w nocy, on i s?udzy jego, i pobi? ich, i ?ciga? a? do Choby, co na lewo od Damaszku. I sprowadzi? napowr?t ca?y dobytek, a r?wnie? i Lota, brata swojego, i dobytek jego sprowadzi? napowr?t, a tak?e kobiety i lud” (Bereszit 14: 15-16).
Nast?pnie parsza opowiada o spotkaniu Abrahama, powracaj?cego z bitwy, z Malki-Cedek, kr?lem Szalemu –
“A Malki-Cedek, kr?l Szalemu, wyni?s? chleb i wino; a by? on kap?anem Boga Najwy?szego. I pob?ogos?awi? go, i rzek?: ‘B?ogos?awiony Abram Bogu Najwy?szemu, dzier??cemu niebo i ziemi?; I b?ogos?awiony B?g Najwy?szy, kt?ry wyda? wrogi twoje w moc twoj?!’ I da? mi dziesi?cin? ze wszystkiego.” (Bereszit 14: 18-20)
Midrasz identyfikuje “Szalem” z miastem, nazwanym p??niej “Jeruszalem”, czyli Jerozolim? (w przesz?o?ci, tak jak w ca?ym Tanachu, Jerozolima nazywana jest “Jeruszalem” a nie Jeruszalaim, to znaczy z pomni?ciem litery “jud”. Po??czenie nazwy “Szalem” z “Jeru” nast?pi?o relatywnie p??no, po tym ?jak Abraham dokona? “akeidat Ichcak” (z?o?enie ofiary ze swojego syna): “I nazwa? Abrama imi? miejsca onego: Wiekuisty upatrzy (w oryginale hebrajskim: “Adonaj jeru”); st?d m?wi? po dzi? dzie?: na g?rze Wiekuistego uka?e si? (hebr: “jeru”) (Bereszit 22:14)
A czy Malki-Cedek, lub “Malkicedek” kojarzony jest z synem Noaha?
Je?li Malki-Cedek by? kohenem (kap?anem), co sta?o si? z jego kap?a?stwem?
W Ksi?dze Psalm?w napisane jest ?
“Dawidowy. Psalm.?Wyrocznia Boga dla Pana mego:?”Si?d? po mojej prawicy,?a? Twych wrog?w po?o???jako podn??ek pod Twoje stopy”.?? (Ksi?ga Psalm?w 110:1)
Trzy wersety p??niej, s?owa psalmu odwo?uj? si? do Malki-Cedeka ? ” Pan przysi?g??i ?al Mu nie b?dzie:?”Ty? Kap?anem na wieki?na wz?r Melchizedeka.” (Ksi?ga Psalm?w 110:4)
Nasi uczeni rabini komentuj? ?w pasuk w Gemarze –
?R. Zeharia rzek? powo?uj?c si? na R. Iszmaela: ??wi?ty, niech b?dzie b?ogos?awiony, zamierza? aktywowa? kap?a?stwo z Szem, jak napisane jest: ‘ A Malki-Cedek, kr?l Szalemu, wyni?s? chleb i wino; a by? on kap?anem Boga Najwy?szego’ (Bereszit 14:18)? Midrasz identyfikuje Malki-Cedeka z Szemem, synem Noacha, przodkiem Abrahama). Poniewa? jednak da? on (Malki-Cedek) piersze?stwo, w swym b?ogos?awie?tswie, Abrahamowi,? b?ogos?awi?c najpierw Abrahama, nie Boga, kap?a?stwo aktywowane zosta?o z Abrahama, jak jest napisane: ‘ I pob?ogos?awi? go, i rzek?: ‘B?ogos?awiony Abram Bogu Najwy?szemu, dzier??cemu niebo i ziemi?; I b?ogos?awiony B?g Najwy?szy’ (Bereszit 14:19)? Powiedzia? Abraham do niego, ‘Czy? b?ogos?awie?stwo s?ugi poprzedza? ma b?ogos?awie?stwo jego mistrza?’ Kap?a?stwo zosta?o wi?c dane Abrahamowi, jak napisane jest. ‘Si?d? po mojej prawicy,?a? Twych wrog?w po?o???jako podn??ek pod Twoje stopy’.?? (Ksi?ga Psalm?w 110:1), po czym powiedziane jest: ‘Pan przysi?g??i ?al Mu nie b?dzie, Ty? Kap?anem na wieki?na wz?r Melchizedeka.’ (tam?e: 4), co oznacza: ze wzgl?du na s?owa wypowiedziane przez Malki-Cedeka [kt?ry da? pierwsze?stwo b?ogos?awi?c Abrahamowi]. ” (Talmud, Nedarim 32)
Dlatego te? napisane jest, ?e by? on kap?anem Najwy?szego Boga, [wskazuj?c na to, i?] on by? kap?anem, ale jego nasienie nie.
Pomimo, i? Abraham by? potomkiem Szema ? Malki-Cedeka, i kap?a?stwo dziedziczone bylo po nim, by?o to zas?ug? Abrahama, a nie Malki-Cedeka. ? wyt?umaczenie Rabejmu Nisim.
Rabin Klonimus Kalman (R K’K) pr?buje odnale?? jak?? wskaz?wk? potwierdzaj?c? s?owa komentarza, w samym wersecie omawianym przez nas wersecie, gdy?: “nie ma takiej rzeczy, kt?ra nie jest zasugerowana w Torze” (na podstawie Gemary Taanit 9).
Z drugiej jednak strony, potrzebne jest by?my przyjrzeli si? bli?ej s?owom “Czy? b?ogos?awie?stwo s?ugi poprzedza? ma b?ogos?awie?stwo jego mistrza” ? co to oznacza? Czy z tego powodu, Malki-Cedekowi nale?a?o si? odebranie kap?a?stwa?
R K’K odpowiada ?
“Wydaje mi si? w tym miejscu, i? B?g stworzyl wszystkie ?wiaty by ulepsza? swe stworzenie, i nie chcia? go kara?… Chcia? jedynie obdarowywa? swe stworzenie i obdarza? w?a?ciwo?ci? Chesed (dobroci-?aski)” jednak ludzie, poprzez swe z?e uczynki, sprawili, i? Haszem zacz?? wymierza? akty skierowane przeciw nim, poprzez atrybut Din (sprawiedliwo??) i ich kara?. Jednak celem Stw?rcy jest to, by jedynie dobro i Chesed oddzia?ywa?y na ?wiat. I si?y Gwurot zostan? “os?odzone” na poziomie wy?szych ?wiat?w, by zapobiec dotarciu owych si? na nasz ?wiat w postaci Gwurot (s?du, m?stwa) (“os?odzenie gwurot” oznacza, i? atrybut “s?du, m?stwa” Stw?rcy zostanie zintegrowany, po??czony z tak? ilo?ci? Chesed (dobroci) i? gorzki smak przestanie by? odczuwany.
Rol? Abrahama w?a?nie, by?o ujawnienie boskiego atrybutu Chesed, pozbawionego wszelkich w?a?ciwo?ci Din (s?du), nawet w miejscach, gdzie atrybut Din jest wymagany. I tak te? Kaba?a identyfikuje atrybut Chesed z Abrahamem Awinu (praojcem), pierwszym z praojc?w, jako ?e Chesed to pierwsza ze Sfirot.
Jak osoba, kt?ra ca?a sob? jest dobroci?, bez ?adnej domieszki s?du, wyrusza na wojn?, na kt?rej to wojnie z jego r?ki gin? ludzie? Jak to mo?liwe, nawet je?li cel wojny jest usprawiedliwiony? Tak w?a?nie jest z Abrahamem, kt?ry wyrusza na wojn? z czterema kr?lami, w celu uwolnienia syna swego brata.
R K’K odpowiada, bazuj?c na historii z Talmudu ?
Jest te? napisane: ?Kto wzbudzi? ze Wschodu tego, kt?rego? sprawiedliwo?? przyzywa [ tj. Abrahama] na ka?dym kroku??Kto mu poddaje narody?i upokarza kr?l?w??Miecz jego ?ciera ich na proch,?jego ?uk roznosi ich jak s?om?.? (Ksi?ga Izajasza 41:2)
Nahum z Gimzo (pewne miasto w Judei, zapisywane zawsze w dw?ch s?owach: Gam Zo, znacz?ce w tej formie ?tak?e to? ? w j?zyku hebrajskim ? co kojarzone by?o z jego zwyczajem m?wienia: ?to tak?e jest dla dobra?), mia? w zwyczaju, cokolwiek mu si? przydarzy?o, komentowa?: ?to tak?e jest dla dobra? (korzystne). Pewnego razu ?ydzi chcieli pos?a? cesarzowi prezent. M?wili: ?Poprzez kogo przes??? prezent? Wy?lemu Nahuma Gimzo, on dobrze jest zorientowany w cudach.? Po dotarciu do pewnego zajazdu, Nahum chcia? tam sp?dzi? noc. ?Co si? tu sprowadza?? ? zapytali. Odpowiedzia?: ?Wioz? ho?d cesarzowi.? Wstali wi?c w nocy, rozwi?zali jego w?r, usun?li zawarto??, a w?r nape?nili ziemi?. Kiedy dotar? do cesarza, odkryto, i? jest to ziemia. ??ydzi na?miewaj? si? ze mnie!?- wykrzykn??. Wyprowadzili go wi?c na plac egzekucyjny. ?To te? dla dobra? ? powiedzia? Nahum. Pojawi? si? wtedy Eljasz przebrany za jednego z Rzymian i zasugerowa? im, ?By? mo?e to ziemia Abrahama, patriarchy, kt?ry ziemi? zamienia? w miecze a plew zamienia? w strza?y!? Zbadali wi?c ziemi?, i dowiedli, ?e to ta ziemia: obszar ziemi, kt?rego nie mogli zdoby?, zdobyli, po tym jak rzucili na? ow? ziemi?. Zaprowadzili go wi?c do skarbca i powiedzieli: ?We?, co ci si? podoba!? Nape?ni? wi?c sw?j w?r z?otem. Po powrocie do zajazdu, w kt?rym zosta? obrabowany, zosta? zapytany: ?C?? ?esz zani?s? cesarzowi?? ?To, co wynios?em st?d, zanios?em jemu? ? odpowiedzia?. Spakowali oni wi?c swoj? ziemi?, zanie?li cesarzowi, w wyniku czego zostali ?ci?ci.? (Sanhedryn 108b-109b)
Abraham Awinu nie zabija? celowo ? tak wnioskuje R K?K na podstawie owej historii ? a jedynie rzuca? w kierunku czterech kr?l?w ziemi? i plew, a ziemia i plew zamieni?y si? w narz?dzia ?mierci. Pomimo tego, Abraham w swym sercu, nie czu? si? pewnie z tym, i? jego wrogowie zgin?li. Pierwszy werset nast?pnej parszy m?wi nam: ?Po wypadkach tych, dosz?o s?owo Wiekuistego do Abrahama w widzeniu, m?wi?c: ?Nie obawiaj si? Abrahamie, Ja tarcz? tobie, nagroda twoja wielk? bardzo!? (Bereszit 15:1). Raszi komentuje ?
??Po wypadkach tych..? po tym jak sta? si? cud i zabi? on czterech kr?l?w…Haszem powiedzia? do niego ?Nie obawiaj si? Abrahamie, Ja tarcz? tobie?, tarcz? broni?c? przed kar?, tj. nie b?dziesz ukarany za zabicie tych wszystkich os?b.? (Raszi Bereszit 15:1)
Abraham Awinu by? wcieleniem dobroci i mi?o?ci w tym ?wiecie, on wprowadzi? do tego ?wiata jedynie Chesed, i chcia? sprawi?, by ?wi?ty, niech b?dzie b?ogos?awiony, poprowadzi ten ?wiat jedynie poprzez dobro?. Tak?e jego po?cig za kr?lami nie mia? na celu ich zab?jstwo, a jedynie uratowanie Lota. ?Jego tendencj? by?o jedynie sprowadzenie dobra na ten ?wiat.?
B??dem Malki-Cedeka, kr?la Szalem (to Szam, syn Noacha, jak pami?tamy), by?o, i? uzna? on w owej chwili, i? ?wiatu potrzebny jest akt ?sprawiedliwo?ci, akt atrybutu Gwura ? s?du i si?y, i s?dzi? on, i? Abraham aktywowa? owe si?y na tym ?wiecie. Rzeczywi?cie, tak przecie? mog?o si? wydawa?, poniewa? kr?lowie u?yli swej si?y, swych wojsk w celu dokonania czego? z?ego, zaatakowania innego narodu. Malki-Cedek myli? si? jednak co do Abrahama. Abraham wierzy?, ?e tak?e w takim przypadku potrzebne jest dzia?anie za pomoc? atrybutu mi?osierdzia, aby sprawi?, by ?wiatem rz?dzi?o dobro.
Abraham wywnioskowa? to, na podstawie s??w Malki-Cedeka. Kiedy ten pob?ogos?awi? go i powiedzia?: ?I b?ogos?awiony B?g Najwy?szy, kt?ry wyda? wrogi twoje w moc twoj??, Abraham zda? sobie spraw?, ?e cieszy si? on z pokonania z?ych w?adc?w i z ujawnienia atrybutu s?du ?Boga Najwy?szego? w stosunku do ?wrog?w?.
Winni?my przypomnie?, przy tej okazji, pewn? zasad? dotycz?c? nauki Kaba?y, kt?ra zajmuje si? zagadnieniami teoretycznymi, tak jakby by?y one stosowane w praktyce. Kabalista, kt?ry chce wprowadzi? pewn? zmian? do praktycznej rzeczywisto?ci, robi to za pomoc? s?owa lub gestu. Kabalista zajmuj?c si? pewnym specyficznym atrybutem, pos?uguje si? ?wzbudzaniem? owego atrybutu i jego aktywowaniem. Poprzez odniesienie do pewnej okre?lonej idei, sprowadza on moc i kontynuacj? owej idei, dzi?ki czemu zapewniona jest kontynuacja ?wiat?a i sprowadzenie ?wiat?a do naszego ?wiata. Kiedy Malki-Cedek wspomina o atrybucie Din (s?du), sprawia on i? ?wiat?a tego atrybutu wpadaj? do ?wiata dzia?a? (tego ?wiata). To? kolidowa?o z intencjami Abrahama, kt?ry chcia? by wszystki dzia?a?o zgodnie z atrybutem Chesed (dobroci).
Z tego te? powodu Malki-Cedek zosta? pozbawiony kap?a?stwa.
Kap?ani, pracuj?cy w Domu Haszem, s? uciele?nieniem atrybutu Chesed, podobnie jak Abraham. Oni bowiem maj? za zadanie dokona? pokuty ? poprzez atrybut boskiej dobroci, wzmocniony za pomoc? aktu z?o?enia ofiar ? za grzechy narodu.
Atrybuty Lewit?w to jednak Gwura i Din, poniewa? s? oni odpowiedzialni za wyedukowanie narodu w aspekcie Tory.
Je?li chodzi o kap?an?w, to, jak wiemy, Tora nakazuje, by oddzieli? cz??? zbior?w z pola jako ?truma?, czyli ?kap?a?ski datek?. Co do Lewich, Tora nakazuje im innego rodzaju datek zwany ?dziesi?cin??.
Abraham rozumie charakter Malki-Cedeka, na podstawie jego wyra?enia: ?I da? mi dziesi?cin? ze wszystkiego.”. Jest to datek przypadaj?cy jako obowi?zek Lewit?w, dlatego te? Malki-Cedek straci? datek przypadaj?cy na kap?an?w.