Tora w parszy na ten tydzie? nakazuje ?
?I tak napiszcie sobie pie?? t?, a naucz jej syn?w Israela, w?o?ywszy j? w usta ich, aby mi by?a ta pie?? ?wiadectwem przeciw synom Israela.? (Dwarim 31:19)
Micwa, jaka istnieje w oparciu o ten werset, to ostatnia z serii 613 micwot (przykaza?), m?wi?ca o tym, ?e ka?dy ?yd musi napisa? (przepisa?) ksi?g? Tory (dla siebie).
Owa ?pie???, wspomniana w tym wersecie odnosi si? ? zgodnie z interpretacj? uczonych rabin?w ? do ca?ej Tory, tj. do wszystkich pi?ciu jej ksi?g.
Tak napisane jest w Szulchan Aruch ?
?Micwa pozytywna dla ka?dego ?yda ? zapisa? zw?j Tory? (Szulchan Aruch, Jore Dea, 270, 1)
Spe?nienie owej micwy nie jest proste. Przepisanie zwoju Tory to skomplikowane zadanie. W dzisiejszych czasach jedynie eksperci w tej dziedzinie, zwani ?soferim? zajmuj? si? przepisywaniem zwoj?w Tory, i to jedynie pod warunkiem, ?e sko?czyli oni uprzednio d?ugotrwa?e szkolenie i odbyli wiele praktyk. Podj?cie si? tego zadania przez zwyk?ego cz?owieka jest prawie zupe?nie niemo?liwe.
Poszukiwane s? wi?c inne rozwi?zania, takie jak: op?acenie sofera, kt?ry wykona ow? prac?, kupienie gotowej Tory lub prawie gotowej, gdzie brakuje dos?ownie kilku liter, kt?re b?d? uzupe?nione przez kupuj?cego, poniewa?, jak wiemy, ?pracy nie mo?na nazwa? prac? dop?ki nie jest sko?czona?; lub inne tego typu rozwi?zania.
Rabin Remu nie u?atwi? sobie owego zadania i wype?ni? ow? chalach? w bezpo?redniej postaci. Usiad? i napisa? zw?j Tory, w?asn? r?k?, bez ?adnej pomocy.
Pytanie: czy nie lepiej po?wi?ci? czas na napisanie innej ksi??ki dotycz?cej chalachy, na co? bardziej kreatywnego? Czy napisanie ksi??ki dotycz?cej chalachy lub nowych interpretacji Tory, nie wystarczy jako wype?nienie obowi?zku zapisania sefer Tora?
*
W Gemarze (Traktat Menachot) zosta?o zapisanych kilka og?lnych zasad tym zwi?zanych z tym zagadnieniem ?
?R. Joszua b. Abba zacytowa? zn?w R. Giddala, kt?ry powiedzia? w imieniu Raba, ?Ten, kt?ry kupuje zw?j Prawa na rynku, uwa?a si?, ?e porwie przykazanie na rynku, natomiast ten, kt?ry zapisuje zw?j, Pismo postrzega go jak kogo?, kto otrzyma? je na g?rze Synaj.? R. Szeszet powiedzia?, ?Nawet je?li poprawi? jedn? liter?, uwa?a si?, ?e zw?j napisa?.?(Menachot 30a)
Innymi s?owy, zgodnie z tym jak stanowi prawo, nale?y przepisa? ca?? Tor?, poniewa? przepisanie uwa?ane jest za ?specjaln? micw??. Rabin Szeszet twierdzi, i? w zwi?zku z tym, ?e zw?j Tory nie mo?e zawiera? nawet jednego ma?ego b??du, zw?j z jednym chocia? b??dem nie b?dzie bowiem koszerny, i nie b?dzie nadawa? si? do odczytania ? wystarczy wi?c, by cz?owiek jedynie poprawi? zapis zwoju, i mo?e to by? nawet tylko jedna litera? w ten spos?b zw?j zamienia si? w koszern? Tor?, kt?ry mo?e zosta? odczytany.
Jednak?e zakupienie zwoju Tory ?na rynku? b?dze postrzegane jako ?porwanie micwy?. ?Porwanie micwy? nie brzmi zbyt pozytywnie. Jednak czy zostanie to policzone jako wype?nienie micwy? Co by?o intencj? s??w Gemary ? czy to, ?e kupno zwoju to nie jest nic dobrego, polecanego, jednak liczy si? jako wype?nienie micwy, czy mo?e intencj? micwy by?o co? przeciwnego ? ?e kupno zwoju nie jest sposobem na wype?nienie przykazania?
Raszi komentuje w tym temacie: ?Porwanie micwy = micwa zosta?a wykonana?.
Innymi s?owy, Raszi uwa?a, ?e kupno gotowej sefer Tora (kupno od sofera, po?rednika lub innej osoby prywatnej) jest sposobem na wype?nienie micwy. Nie jest to jednak odpowiedni spos?b na wype?nienie owej micwy, mimo ?e najwa?niejsze w tym wszystkim jest wype?nienie obligacji.
Rabin Remu inaczej odczytuje ?w fragment Gemary ?
?Ale wzi?li (kupi? j?] tak (ca??), i nie dotkn?? jej ? porwanie micwy z rynku nie wype?nia obligacji? (Szulchan Aruch Jore Dea 270,1).
Innymi s?owy, ReMa zrozumia? koncept ?porwania micwy? jako dzia?anie nie spe?niaj?ce kryteri?w wype?nienia obligacji.
ReMa opar? sw? opini? na opinii Rambama (Majmonidesa), kt?ry pisa?:
?Je?li nie umie napisa?, inni mu pisz?? (Rambam, Hilchot Tfilin Wemezuza Wesefer Tora 7:1)
Rambam nast?pnie sugeruje zatrudnienie sofera do napisania zwoju, nie sugeruje jednak kupna gotowej Tory. Zak?ada si?, ?e za?o?eniem s??w Majmonidesa by?a opinia, i? kupno gotowej Tory, jak to Gemara okre?la,? ?z rynku?, nie wype?nia obowi?zku zwi?zanego z micw?.
W ten spos?b doprecyzowywali s?owa Rambama ?Acharonim? (rabini z czas?w XVI wieku i p??niej) i tak najwyra?niej zrozumia? s?owa te Rabin Remu.
**
W celu zrozumienia istoty sporu pomi?dzy Raszim a Rabinem Remu w tym temacie, nale?y podj?? analiz? w stylu metody znanej ze szk?? talmudycznych (jesziw), zwanej ?briski?
?
Czy tym, co chcia?a Tora jest posiadanie zwoju Tory czy przepisanie zwoju?
Raszi zrozumia? ?e istot? obligacji jest posiadanie zwoju Tory, wi?c zam?wienie (zakup) napisania zwoju Tory, stanowi? b?dzie wype?nienie micwy, jako ?e konsekwencj? zakupu b?dzie posiadanie zwoju w domu.
Tymczasem ReMa zrozumia?, ?e istot? micwy jest spisanie zwoju Tory, a wi?c zakup gotowego zwoju nie b?dzie wype?nieniem micwy.
**
Inne prawo zapisane przez Gemar?, ??atwo jest zrozumie? w ?wietle podej?cia ReMa, lecz je?li chodzi o podej?cie Rasziego jest to nieco problematyczne – ?chodzi o ?prawo pochodz?ce z Gemary? Traktat Sanhedryn ?
?Nawet je?li rodzice zostawili komu? Sefer Tora, odpowiednim jest by napisa? on sam swoj? w?asn?, jak powiedziane jest: ?I tak napiszcie sobie pie?? t?? (Dwarim 31:19). ? (Sanhedryn 21b)
Je?li Torze rzeczywi?cie chodzi?o o to, by ka?dy w domu mia? zw?j Tory, to w omawianym tutaj przypadku, gdzie zw?j zosta? odziedziczony, zw?j znajdowa?by si? ju? w domu. Zgodnie z Raszim, wystarcza?oby to do wype?nienia micwy. Jednak zgodnie z Rabinem Remu, to oczywi?cie nie wystarczy, poniewa? istot? micwy jest napisanie zwoju.
By? mo?e opinia Rasziego nie by?a a? tak prosta, by brzmie?: ?Tora przykaza?a ka?demu ?ydowi mie? Tor? w domu?, i by?a troch? bardziej skomplikowana: ?Tora przykaza?a ka?demu ?ydowi posiadac Tor?, kt?ra pojawi si? na ?wiecie dzi?ki jego wysi?kom zmierzaj?cym do wype?nienia micwy?. By? mo?e.
Mo?na r?wnie? powiedzie? ? zgodnie z oponi? niekt?rych ?Acharonim?, ?e wype?nienie ka?dej micwy wymaga dokonania jakiego? dzia?ania, i nie jest mo?liwe, by cz?owiek, kt?ry b?dzie zupe?nie pasywny i nic absolutnie nie zrobi, wype?ni tym samym micw?. W omawianym tutaj przypadku, pomimo i? cel micwy zosta? spe?niony i sefer Tora znalaz?a si? w posiadaniu danego cz?owieka, sama micwa nie zosta?a spe?niona, poniewa? nie mia?o miejsce ?adne dzia?anie.
**
ReMa uwa?a?, ?e zatrudnienie sofera do przepisania za nas Tory lub nawet zakup niedoko?czonego zwoju, gdzie poprawimy kilka liter, jest w porz?dku, tak pisze Rabin Josef Karo w Szulchan Aruch ?
?Zatrudni? sofera do napisana mu sefer Tora, lub kupi? i poprawi?, to tak jakby napisa?.? (Szulchan Aruch Jore Dea, 720:1)
ReMa nie komentuje w ?aden spos?b tego zapisu, poprostu zgadza si? z t? chalach?.
Dlaczego wystarczy to do wype?nienia micwy? Je?li istot? micwy jest zapisanie samemu zwoju, to zap?acenie komu? za zrobienie tego, nie powinno by? wystarczaj?ce.
Je?li chodzi o przypadek, kiedy poprawiamy ?le zapisany zw?j ? jest to zrozumia?e, to tak jakby samemu napisa? s?owa zwoju. Jednak jak wyt?umaczy? zatrudnienie sofera? Przecie? niemo?liwo?ci? jest wyobrazi? sobie, ?e kto? wype?ni micw? za?o?enia tfilin poprzez zatrudnienie kogo? do za?o?enia tfilin za niego!
Istniej? dwie mo?liwo?ci wyt?umaczenia tego ?
1) Og?lna zasada prawna obowi?zuj?ca w pismach Talmudu m?wi o tym ?e ?przedstawiciel cz?owieka jest jak ?w cz?owiek, kt?rego reprezentuje?. Je?li wi?c cz?owiek zatrudni kogo? innego do napisania zwoju za niego, uwa?ane jest, ?e sam to zrobi?.
Zam?wienie przepisania zwoju u sofera jest czym? innym ni? kupienie gotowej Tory na rynku, poniewa? w przypadku zam?wienia u sofera intencj? zamawiaj?cego jest napisanie zwoju, w zwi?zku z czym poczytywane jest jakby on sam to zrobi?.
2) By? mo?e mo?na to wyja?ni? za pomoc? zasady ?umowa pomi?dzy Issacharem a Zebulunem? (poczytajcie wi?cej na ten temat w parszy ?Wezot Habracha?). Umowa ta polega?a na tym, ?e Issachar po?wi?ci swe ?ycie na studiowanie Tory, i nie b?dzie wog?le zarobkowo pracowa?, natomiast Zebulun zajmie si? handlem i b?dzie zarabia? na ?ycie, a zarobkami dzieli? si? b?dzie z Issacharem. W ten spos?b Issachar b?dzie mia? za co ?y?, a w zamian za to Zubulun wype?ni micw? studiowania Tory, poprzez Issachara.
T? sam? zasad? zastosowa? mo?na do kwestii przepisania zwoju Tory, bowiem mowa tu r?wnie? o czym? zwi?zanym ze studiowaniem Tory. Tak wi?c cz?owiek, kt?ry zam?wi przepisanie zwoju przez sofera i zap?aci mu za to, b?dzie mia? policzone wype?nienie micwy, na podstawie zasady, m?wi?cej o tym, ?e nagroda Issachara przypadaj?ca mu za studia nad Tor? przechodzi w po?owie na Zebuluna, kt?ry go za to op?aca.
**
Jak wygl?da sytuacja z kobietami?
Kobiety s? zwolnione z wype?nienia owego przykazania. Tak pisze Rambam (Hilchot Tora Tfilin Wemezuza Wesefer Tora, 7:1) i inni poskim (rabini decyduj?cy o rostrzygni?ciach chalachicznych).
Nie jest jasne dlaczego. Kobiety zobowi?zane s? do wype?nienia wszystkich micwot, z wyj?tkiem tych, kt?re s? ?zale?ne od czasu?, powinny by? wi?c zobligowane do wype?nienia micwy spisania zwoju Tory, gdy? micwa ta nie jest zale?na od konkretnego czasu.
Odpowied? na to pytanie prawdopodobnie zwi?zana jest z tym, i? przykazanie napisania zwoju Tory powi?zana jest z micw? nauki Tory; aby uczy? si? Tory potrzebne jest posiadanie odpowiedniej ilo?ci ksi??ek, z kt?rych mo?na si? uczy?. Poniewa? na kobietach nie spoczywa obowi?zek nauki Tory ? jedynie przykazana jest kobietom nauka micwot dotycz?cych ich samych ? podobnie? nie mo?na od nich wymaga? przepisania sefer Tora. Tak twierdzi kilku rabin?w ?Acharonim?.
Owo za?o?enie ? m?wi?ce o tym ?e obowi?zek zapisania zwoju Tory zwi?zany jest z obowi?zkiem nauki Tory ? jest istotne i znacz?ce. Poniewa? na tej podstawie wyja?ni? mo?e r??ne inne prawa chalachy.
W dzisiejszych czasach nie istnieje obowi?zek przepisania Sefer Tora. Dlaczego?
Poniewa? obecnie nie studiujemy ju? ze zwoj?w znajduj?cych si? w Aron HaKodesz; zwoje te wyjmowane s? tylko podczas publicznego odczytywania Tory, w trakcie Szabatu, ?wi?ta i w poniedzia?ki i czwartki. W inne dni nie. W dzisiejszych czasach uczymy si? Tory czytaj?c Humasz i inne ksi??ki.
Dlatego te?, micwa spisania zwoju Tory, kt?rej celem by?o umo?liwienie nauki Tory, zmieni?a sw? posta?, i zmieni?a si? w obowi?zek publikowania ksi??ek, z kt?rych mo?na b?dzie si? uczy? Tory. Tak czytamy w Szulchan Aruch ?
?Wsp??cze?nie, Micw? jest zapisanie Pi?cioksi?gu Tory I Miszny I Gemary i ich interpretacji.? (Szulchan Aruch Jore Dea 720:1)
Dzi?ki Humaszowi, Misznie, Gemarze, mo?na bowiem studiowa? Tor?, podkre?laj?c tym samym ide? le??c? u podstaw micwy zapisania sefer Tora ? umo?liwienie nauki Tory.
**
Aby?my mogli lepiej zrozumie? centraln? ide? omawianej przez nas micwy, powr??my do naszej parszy ?
W Torze napisane jest: ?I tak napiszcie sobie pie?? t??, i ReMa podkre?la tu w?a?nie sam akt pisania.
Postawmy pytanie ? je?li celem jest umo?liwienie i u?atwienie studiowania Tory, dlaczego wymagany jest akt pisania, dlaczego nie wystarczy kupi? ksi??k? lub j? odziedziczy??
Odpowied? ?
Aby umo?liwi? ka?demu ?ydowi ?atwy dost?p do studi?w nad Tor?, ksi??ki musz? by? dost?pne i powszechne. Dlatego te? Tora na?o?y?a obowi?zek napisania ksi??ki indywidualnie na ka?dego ?yda, zapewniaj?c w ten spos?b, i? ksi??ki b?d? ta?sze i bardziej dost?pne, tak by ka?dy kto zeche si? uczy? b?dzie m?g? to zrobi? i wiedza na temat Tory na ?wiecie b?dzie si? powi?ksza?.
Zwi?zane s? z tym dalsze, praktyczne konsekwencje.
Pytanie ?
Gdzie powinni?my trzyma? Tor? ? w domu czy w synagodze? Wielu autor?w uwa?a, ?e zw?j Tory powinien by? trzymany w synagodze, jednak w ten spos?b czasami w jednej synagodze znajduje si? wiele zwoj?w i nie zawsze mo?liwe jest by ze wszystkich nich odczytywa? Pismo. Mo?e wi?c lepiej trzyma? go w domu, dla rodzinnego u?ytku, tak by r?wnie? s?siedzi mogli po?yczy? i czyta? Tor? i uczy? si? jej.
Z drugiej strony, istniej? argumenty za tym, by pozostawi? Tor? w synagodze ? tak by wiele os?b mog?o z niej korzysta?.
Gemara interpretuje werset z Ksi?gi Psalm?w ?
?Dobrobyt i bogactwo b?dzie w jego domu, a sprawiedliwo?? jego przetrwa na zawsze.??(Tehilim 112:3)
??Dobrobyt i bogactwo b?dzie w jego domu, a sprawiedliwo?? jego przetrwa na zawsze? (Tehilim 112:3) ? odnosi si? to do cz?owieka, kt?ry przepisuje Pi?cioksi?g, Prorok?w i Pisma i po?ycze je innym (zw?j pozostaje jego w?asno?ci?, podczas gdy ?prawiedliwo?? jego przetrwa na zawsze?, za umo?liwienie nauki innym).? (Ktubot 50a)
***
Dlaczego Rabin Remu wybra? po?wi?cenie swego czasu i energii na zapisanie w?asnego zwoju Tory, podczas gdy m?g? odda? si? w tym czasie bardziej ?kreatywnym? zadaniom?
Istnieje og?lne prawo, kt?re ustanawia ?
?Otrzymamy wi?ksze zas?ugi za wype?nienie micwy samemu ni? przez po?rednika? (Kiduszin 41a)
Pomimo wi?c tego, ?e mo?liwe jest wype?nienie owej micwy poprzez kogo? innego, czytali?my bowiem wcze?niej, ?e: ?przedstawiciel cz?owieka jest jak ?w cz?owiek, kt?rego reprezentuje?, preferowane jest wype?nienie micwy naprawd? samemu. By? mo?e, to w?a?nie by?o powodem, dla kt?rego ReMa postanowi? sam napisa? zw?j Tory, w?asnymi r?kami. Podobnie jest w przyk?adzie podawanym w Gemarze, w Traktacie Kiduszin ?
?Podobnie jak R. Safra sam osmali? g?ow? zwierz?cia (w przygotowaniu do Szabatu, chocia? kto? inny m?g? to zrobi? dla niego), Raba posoli? szibbut?(nazwa ryby, przypuszczalnie chodzi o? kie?b?).? (Kiduszin 41a))
Istnieje ponadto dodatkowy aspekt, podkre?lany przez Rabina Remu, jest nim aspekt emocjonalny. Emocjonalny? stosunek do Tory, jaki tworzy si? u cz?owieka, kt?ry sam przepisuje zw?j Tory, w?asnymi r?kami, jest inny i nie do por?wnania z emocjami jakie ??cz? cz?owieka z wydaniem Tory zakupionym w sklepie. ReMa poszukiwa? owych emocji, w stylu opisywanym przez Gemar?, odno?nie relacji pomi?dzy uczonym a jego wiedz?, pomi?dzy m?drcem a jego m?dro?ci? ?
Nast?pnie Raba powiedzia?: Rzeczywi?cie, Tora jest jego [uczonego], bo napisane jest ?nad Jego Prawem rozmy?la dniem i noc??(Tehilim 1:2).? (Kiduszin 32b)
Innymi s?owy, Tora nale?y do tego, kto si? jej uczy. Ujmuj?c to metaforycznie, znaczy to, i? Tora nale?y do tego, kto j? przepisa?.
*
Konsekwencj? tego jest praktyczne pytanie, nad kt?rym zastanawia?o si? wielu poskim.
Co, z cz?owiekiem, kt?ry umie pisa?, jednak jego pismo nie jest tak ?adne i eleganckie jak pismo sofera (specjalisty) ? czy lepiej jest, by napisa? on sam, jako ?e ?otrzymamy wi?ksze zas?ugi za wykonanie micwy samemu ni? przez po?rednika?, pomimo ?e rezultat b?dzie tu nienajlepszy je?li chodzi o jako??; czy mo?e lepiej by zam?wi? on napisanie zwoju przez sofera, tak by zw?j wygl?da? bardziej stylowo?
Debata w tym temacie wygl?da tak ?
Wydaje si?, ?e odpowied? na to pytanie zale?ne jest od rozstrzygni?cia sporu pomi?dzy Raszim a Rabinem Remu, je?li bowiem celem jest sam akt pisania ? oczywiste jest, ?e preferowane b?dzie napisanie zwoju w?asnymi r?kami, nawet je?li rezultat b?dzie mniej elegancki, chodzi? tu b?dzie jednak o wype?nienie micwy bez zatrudnienia po?rednika. Je?li jednak zaakceptujemy opini? Rasziego, i zgodzimy si? z nim, ?e celem jest posiadanie Tory w domu, a w?asnor?czne zapisanie jest mniej istotne ? preferowane b?dzie, by zam?wi? przepisanie zwoju u sofera, tak by rezultat by? jak najbardziej elegancki, jak to mo?liwe.
*
Dodajmy jednak jeszcze jeden aspekt, ju? przez nas wcze?niej omawiany, kt?ry pozwoli nam ujrze? spraw? w innym? ?wietle.
ReMa wprowadzi? do zapisu Tory kilka zmian, zmian wzgl?dem u?ywanej wtedy zwyk?ej formu?y powszechnej w Aszkenazie i w Polsce. Owe zmiany zaczerpn?? on z manuskryptu Keter Aram Zowa (przys?anego mu z Erec Israel przez jego przyjaciela i rywala Rabina Josef Caro, autora Szulchan Aruch), a tak?e innych ?r?de?.
By? mo?e ReMa chcia? zastosowa? inny zapis, nie chcia? jednak by sta? si? on obowi?zuj?cym zapisem dla innych, nie chcia? trwale zmienia? powszechnej formu?y, dlatego te? napisa? zw?j dla siebie, naprawd? dla siebie.
***
Istniej? inne pytania i konsekwencje zwi?zane ze sporem Raszi/ReMa. Oto przyk?ad –
Co, je?li kto? sam napisa? zw?j ale zgubi? go lub zniszczy?. Czy ma napisa? kolejny?
Je?li istot? micwy jest samo pisanie (jak twierdzi ReMa) ? cz?owiek taki nie musi jeszcze raz przepisywa? zwoju, gdy? micwa ta zosta?a ju? wype?niona przez niego. Tymczasem je?li istot? micwy jest posiadanie zwoju w domu, cz?owiek taki musi jeszcze raz go napisa?, gdy? obecnie nie posiada Tory w domu.
Tak wygl?da teoretyczne rostrzygni?cie sporu, jednak praktycznie obie strony zgadzaj? si? co do tego, i? nie istnieje halachiczny obowi?zek ponownego przepisania lub ponownego zakupu sefer Tora, poniewa? cz?owiek ten ju? kiedy? przepisa? zw?j (ReMa), lub ju? kiedy? zam?wi? jej napisanie (Raszi). Z drugiej strony, bior?c pod uwag? idealny aspekt wype?nienia micwy, obie strony zgadzaj? si?, co do tego, ?e w takiej sytuacji nale?y ponownie przepisa? lub ponownie zam?wi? i op?aci? przepisanie. Celem jest bowiem umo?liwienie nauki Tory, a je?li zwoju nie ma, to nie ma si? z czego uczy?.
*
Inne pytanie ? czy micwa zostanie spe?niona, w przypadku kiedy napisanie zwoju Tory zostanie zam?wione przez kilka os?b naraz, w ten spos?b, ?e ka?da z tych os?b zap?aci tak? sam? ilo?? pieni?dzy?
Lub to samo pytanie w troche innym uj?ciu ?
Czy micwa zostanie spe?niona, w przypadku kiedy napisanie zwoju Tory zostanie wykonane przez kilka os?b naraz, w ten spos?b, ?e ka?da z tych os?b napisze inny kawa?ek?
Pozostawimy odpowied? na to pytanie naszym czytelnikom ? jak brzmie? b?dzie odpowied? na to pytanie zgodnie z opini? Rasziego, a jak zgodnie z opni? Rabina Remu?
*
Inne pytanie. Jak wiemy, istnieje zakaz sprzeda?y zw?ju Tory dla cel?w innych ni? ?ci?le okre?lone potrzeby. Tak pisze na ten temat Gemara ?
?R. Johanan powiedzia? w imieniu R. Meira: Cz?owiek nie powinien sprzedawa? sefer Tora w celu innym ni? nauka Tory i po?lubienie ?ony.? (Megila 27a)
Rabin Remu dodaje, ?e zw?j Tory wolno sprzeda? r?wnie? w celu uwolnienia je?c?w.
Pytanie ?
Co je?li cz?owiek nie posiada ksi??ek (Chumasz, Miszna, Talmud), z kt?rych mo?e si? uczy?, on i jego dzieci; posiada jednak w domu zw?j Tory, czy wolno mu sprzeda? ?w zw?j, tak by by? w stanie kupi? odpowiednie dzie?a, kt?re umo?liwi? mu studiowanie?
Je?li chodzi o t? sytuacj?, Raszi i ReMa prawdopodobnie wog?le nie odnie?liby si? do swego sporu, gdy? obaj zgodziliby si? co do tego, ?e aby zrealizowa? idea? nauki Tory, uj?ty s?owami: ?I wpajaj je dzieciom swoim, i rozmawiaj o nich? (Dwarim 6:7), cz?owiek taki b?dzie mia? pozwolone, by sprzeda? zw?j Tory, jako ?e umo?liwi mu to nauk? Tory, a nauka Tory jest wa?niejsza ni? zakaz sprzeda?y zwoju. Tak stanowi chalacha ustanowiona przez ostatnich poskim.
*
Wiele kolejnych pyta? zwi?zanych jest z tym zagadnieniem, nie b?dziemy si? jednak nimi zajmowa?. Podam jedynie dwa przyk?ady ?
Wsp??cze?nie uczymy si? Tory jedynie z ksi??ek (lub z zapis?w cyfrowych…). Czy istnieje wog?le przykazanie przepisania zwoju Tory? Czy ma to jakikolwiek sens?
Lub pytanie natury praktycznej ? czy lepiej jest ufundowa? zakup dodatkowego zwoju Tory do synagogi (w kt?rej to synagodze znajduje si? ju? jeden zw?j) czy lepiej jest zasponsorowa? wydanie ksi??ki, komu? kto chce j? wyda??
Lub nawet takie pytanie: Talmud kategorycznie zakazuje sprzeda?y zwoju Tory. Dowiedzieli?my si? te?, ?e wsp??czesne ksi??ki spe?niaj? rol?, jak? kiedy? spe?nia? zw?j.
Pytanie z tym zwi?zane ?
Czy zabronione b?dzie r?wnie? sprzedawanie ksi??ek do nauki Tory, w celu innym ni? ?ci?le okre?lone? Je?li bowiem ksi??ki do nauki Tory postrzegane s? jako zw?j Tory, to zakaz sprzeda?y zwoju Tory b?dzie si? do nich odnosi?, i sprzeda? ksi??ek do nauki Tory b?dzie zabroniona.
Jest to ciekawe pytanie. Odpowiedzi? b?dzie prawdopodobnie umo?liwienie sprzeda?y, ostatecznie bowiem istnieje r??nica w poziomie ?wi?to?ci ksi??ki do nauki a ?wi?to?ci? zwoju Tory i zakaz sprzeda?y zwoju wynika nie tylko z konieczno?ci posiadania czego? z czego mo?na si? uczy?, ale i z tego, ?e zw?j Tory posiada pewn? ?wi?to??, a to odr??nia zw?j od wydanych ksi??ek do nauki Tory, kt?rych ?wi?to?? jest du?o ni?sza.