O tym, ?e nale?y zmawia? b?ogos?awie?stwo po jedzeniu (birkat hamazon) dowiadujemy si? z wersetu z parszy Ekew: ?I b?dziesz jad? i nasycisz si?, i b?dziesz b?ogos?awi? Wiekuistego, Boga Twojego?. (Dwarim 8:10)
W oparciu o jaki tekst ?r?d?owy wiemy natomiast, ?e nale?y b?ogos?awi? te? przed jedzeniem?
*
Parsza na ten tydzie? uczy nas o tym, ?e nale?y b?ogos?awi? przed rozpocz?ciem nauki Tory ?
?Wszak imi? Haszem g?osz?, nie?cie cze?? Bogu naszemu!? (Dwarim 32:3)
Innymi s?owy, Moj?esz m?wi: zanim otworz? swe usta i wypowiem: ?imi? Haszem g?osz??, to ?nie?cie cze?? Bogu naszemu?, za pomoc? b?ogos?awie?stwa.
W oparciu o jaki tekst ?r?d?owy wiemy natomiast, ?e nale?y b?ogos?awi? te? po zako?czeniu nauki Tory?
Gemara zadaje to pytanie i odpowiada tak: jeden nakaz b?ogos?awienia wynika z drugiego. Wiemy, i? nale?y b?ogos?awi? przed spo?yciem jedzenia, na podstawie nakazu b?ogos?awienia przed rozpocz?ciem nauki Tory. Wiemy, i? nale?y b?ogos?awi? po zako?czeniu nauki Tory, na podstawie nakazu b?ogos?awienia po zako?czonym posi?ku.
Oto s?owa Gemary ?
Rab Juda powiedzia?: Jaki tekst uczy nas, ?e b?ogos?awie?stwo po posi?kach jest nakazane przez Tor?? Na podstawie tego zapisu: ” I b?dziesz jad? i nasycisz si?, i b?dziesz b?ogos?awi? ” (Dwarim 08:10). Jaki tekst uczy nas, ?e b?ogos?awie?stwo przed studiowaniem Tory jest nakazane przez Tor?? Na podstawie tego zapisu: ” Wszak imi? Haszem g?osz?, nie?cie cze?? Bogu naszemu!” (Dwarim 32:3). R. Jochanan powiedzia?: Dowiadujemy si?, ?e po studiowaniu Tory nale?y wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo, poprzez wnioskowanie a fortiori (czyli z uzasadnienia silniejszego na s?absze) z b?ogos?awie?stwa po jedzeniu; i dowiadujemy si?, ?e przed spo?yciem posi?ku nale?y wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo, poprzez wnioskowanie a fortiori z b?ogos?awie?stwa przed Tor?. B?ogos?awie?stwo po Torze wnioskowane jest a fortiori z b?ogos?awie?stwa po posi?ku, w nast?puj?cy spos?b: Widz?c, ?e posi?ek, kt?ry nie wymaga b?ogos?awienia przed jego spo?yciem, lecz wymaga by zm?wi? b?ogos?awie?stwo po jego spo?yciu, czy? nie jest to powodem, by nauka Tory, kt?ra wymaga by wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo przed jej rozpocz?ciem, te? wymaga?a b?ogos?awienia po jej zako?czeniu?
B?ogos?awie?stwo przed jedzeniem wnioskowane jest a fortiori z b?ogos?awie?stwa przed nauk? Tory, w nast?puj?cy spos?b: Widz?c, ?e nauka Tory, kt?ra nie wymaga b?ogos?awienia po jej zako?czeniu, lecz wymaga by zm?wi? b?ogos?awie?stwo przed jej rozpocz?ciem, czy? nie jest to powodem by spo?ycie posi?ku, kt?re wymaga by wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo po jego zako?czeniu, wymaga?o te? b?ogos?awienia przed jego rozpocz?ciem.? (Brachot 21a)
**
Jaka jest w tym logika? ? pyta Rabin Mosze Sofer, ?Chatam Sofer? i odpowiada ?
Istnieje r??nica pomi?dzy spo?ywaniem posi?ku a nauk? Tory. Warto?? posi?ku cz?owiek docenia przed jego spo?yciem, kiedy jest g?odny, wtedy te? szczerze dzi?kuje Haszem za posi?ek, kt?ry otrzyma?, za posi?ek kt?ry zaspokoi jego g??d. Jednak po zako?czeniu jedzenia, kiedy czlowiek jest najedzony, posi?ek nie jest ju? tak doceniany przez cz?owieka, i potrzeba podzi?kowania Bogu nie jest ju? tak u?wiadamiana.
W przypadku nauki Tory jest odwrotnie. Cz?owiek, kt?ry ma rozpocz?? nauk?, nie docenia tego, ?e ma mo?liwo?? si? uczy?, nie docenia wa?no?ci Tory, gdy? nie zna Tory dostatecznie dobrze. Jednak po zako?czonej nauce, gdy ju? pozna? ?wiat?o Tory, i jest ?wiadomy wa?no?ci nauki ? wtedy jest wdzi?czny i ma potrzeb? b?ogos?awi? to, ?e mia? kontakt zTor?.
Zrozumia?a jest wi?c tu logika ? pisze Chatam Sofer ? w tym, ?e Tora zapisa?a nakaz b?ogos?awienia przed nauk? Tory, tak by m?dry student sam wywnioskowa?, ?e tym bardziej nale?y b?ogos?awi? po zako?czeniu nauki, gdy pozna ju? warto?? nauki.
Je?li chodzi o b?ogos?awie?stwo zwi?zane z jedzeniem, to wypowiadane jest ono w?a?nie po zako?czeniu jedzenia, gdy cz?owiek nie docenia ju? tak bardzo warto?ci posi?ku, st?d te? wnioskujemy, i? tym bardziej b?ogos?awie?stwo jest na miejscu, przed rozpocz?ciem jedzenia, kiedy jego warto?? jest dla nas oczywista.
Tak wyja?nia ?Chatam Sofer?
***
Rabin Mosze Sofer (zwany te?: Szweiber, gdy? jego ojciec by? soferem ? ?ydowskim skryb?), znany jako ?Chatam Sofer?, od nazwy swej ksi??ki. By? rabinem Pressburga (Bratys?awy) i zalicza si? do poczetu najwybitniejszych rabin?w Europy Wschodniej. Ojciec rodziny Sofer-Szrejber, wielu z jego potomk?w uwa?anych jest za wybitnych uczonych czas?w Acharonim.
Chatam Sofer by? jednym z tw?rc?w teorii otrodoksji ? przeciwny jakimkolwiek zmianom w strukturze religii i zmianom w zwyczajach (minhagach) spo?eczno?ci ? zmianom kt?re przysz?y wraz z ideami haskali (?ydowskiego o?wiecenia) i otwarto?ci, kr???ce po Europie, po tym jak ?ydzi uzyskali r??ne prawa i zaczeli si? emancypowa?. Znany jest jako autor powiedzenia: ?Nowe ? zakazane przez Tor??, co oznacza, ?e ka?dy ?hidusz? (nowa interpretacja) i zmiana ? s? zabronione, tak?e je?li nie s? sprzeczne z chalach? czy tradycj?.
Pozostawi? po sobie wiele esej?w znanych jako ?Hiduszei Chatam Sofer? w temacie Talmudu, responsa ?Chatam Sofer:, ?Torat Mosze? na temat Tory, i wiele innych.
Gemara zadaje to pytanie i odpowiada tak: jeden nakaz b?ogos?awienia wynika z drugiego. Wiemy, i? nale?y b?ogos?awi? przed spo?yciem jedzenia, na podstawie nakazu b?ogos?awienia przed rozpocz?ciem nauki Tory. Wiemy, i? nale?y b?ogos?awi? po zako?czeniu nauki Tory, na podstawie nakazu b?ogos?awienia po zako?czonym posi?ku.
Oto s?owa Gemary ?
Rab Juda powiedzia?: Jaki tekst uczy nas, ?e b?ogos?awie?stwo po posi?kach jest nakazane przez Tor?? Na podstawie tego zapisu: ” I b?dziesz jad? i nasycisz si?, i b?dziesz b?ogos?awi? ” (Dwarim 08:10). Jaki tekst uczy nas, ?e b?ogos?awie?stwo przed studiowaniem Tory jest nakazane przez Tor?? Na podstawie tego zapisu: ” Wszak imi? Haszem g?osz?, nie?cie cze?? Bogu naszemu!” (Dwarim 32:3). R. Jochanan powiedzia?: Dowiadujemy si?, ?e po studiowaniu Tory nale?y wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo, poprzez wnioskowanie a fortiori (czyli z uzasadnienia silniejszego na s?absze) z b?ogos?awie?stwa po jedzeniu; i dowiadujemy si?, ?e przed spo?yciem posi?ku nale?y wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo, poprzez wnioskowanie a fortiori z b?ogos?awie?stwa przed Tor?. B?ogos?awie?stwo po Torze wnioskowane jest a fortiori z b?ogos?awie?stwa po posi?ku, w nast?puj?cy spos?b: Widz?c, ?e posi?ek, kt?ry nie wymaga b?ogos?awienia przed jego spo?yciem, lecz wymaga by zm?wi? b?ogos?awie?stwo po jego spo?yciu, czy? nie jest to powodem, by nauka Tory, kt?ra wymaga by wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo przed jej rozpocz?ciem, te? wymaga?a b?ogos?awienia po jej zako?czeniu?
B?ogos?awie?stwo przed jedzeniem wnioskowane jest a fortiori z b?ogos?awie?stwa przed nauk? Tory, w nast?puj?cy spos?b: Widz?c, ?e nauka Tory, kt?ra nie wymaga b?ogos?awienia po jej zako?czeniu, lecz wymaga by zm?wi? b?ogos?awie?stwo przed jej rozpocz?ciem, czy? nie jest to powodem by spo?ycie posi?ku, kt?re wymaga by wypowiedzie? b?ogos?awie?stwo po jego zako?czeniu, wymaga?o te? b?ogos?awienia przed jego rozpocz?ciem.? (Brachot 21a)
**
Jaka jest w tym logika? ? pyta Rabin Mosze Sofer, ?Chatam Sofer? i odpowiada ?
Istnieje r??nica pomi?dzy spo?ywaniem posi?ku a nauk? Tory. Warto?? posi?ku cz?owiek docenia przed jego spo?yciem, kiedy jest g?odny, wtedy te? szczerze dzi?kuje Haszem za posi?ek, kt?ry otrzyma?, za posi?ek kt?ry zaspokoi jego g??d. Jednak po zako?czeniu jedzenia, kiedy czlowiek jest najedzony, posi?ek nie jest ju? tak doceniany przez cz?owieka, i potrzeba podzi?kowania Bogu nie jest ju? tak u?wiadamiana.
W przypadku nauki Tory jest odwrotnie. Cz?owiek, kt?ry ma rozpocz?? nauk?, nie docenia tego, ?e ma mo?liwo?? si? uczy?, nie docenia wa?no?ci Tory, gdy? nie zna Tory dostatecznie dobrze. Jednak po zako?czonej nauce, gdy ju? pozna? ?wiat?o Tory, i jest ?wiadomy wa?no?ci nauki ? wtedy jest wdzi?czny i ma potrzeb? b?ogos?awi? to, ?e mia? kontakt zTor?.
Zrozumia?a jest wi?c tu logika ? pisze Chatam Sofer ? w tym, ?e Tora zapisa?a nakaz b?ogos?awienia przed nauk? Tory, tak by m?dry student sam wywnioskowa?, ?e tym bardziej nale?y b?ogos?awi? po zako?czeniu nauki, gdy pozna ju? warto?? nauki.
Je?li chodzi o b?ogos?awie?stwo zwi?zane z jedzeniem, to wypowiadane jest ono w?a?nie po zako?czeniu jedzenia, gdy cz?owiek nie docenia ju? tak bardzo warto?ci posi?ku, st?d te? wnioskujemy, i? tym bardziej b?ogos?awie?stwo jest na miejscu, przed rozpocz?ciem jedzenia, kiedy jego warto?? jest dla nas oczywista.
Tak wyja?nia ?Chatam Sofer?
***
Rabin Mosze Sofer (zwany te?: Szweiber, gdy? jego ojciec by? soferem ? ?ydowskim skryb?), znany jako ?Chatam Sofer?, od nazwy swej ksi??ki. By? rabinem Pressburga (Bratys?awy) i zalicza si? do poczetu najwybitniejszych rabin?w Europy Wschodniej. Ojciec rodziny Sofer-Szrejber, wielu z jego potomk?w uwa?anych jest za wybitnych uczonych czas?w Acharonim.
Chatam Sofer by? jednym z tw?rc?w teorii otrodoksji ? przeciwny jakimkolwiek zmianom w strukturze religii i zmianom w zwyczajach (minhagach) spo?eczno?ci ? zmianom kt?re przysz?y wraz z ideami haskali (?ydowskiego o?wiecenia) i otwarto?ci, kr???ce po Europie, po tym jak ?ydzi uzyskali r??ne prawa i zaczeli si? emancypowa?. Znany jest jako autor powiedzenia: ?Nowe ? zakazane przez Tor??, co oznacza, ?e ka?dy ?hidusz? (nowa interpretacja) i zmiana ? s? zabronione, tak?e je?li nie s? sprzeczne z chalach? czy tradycj?.
Pozostawi? po sobie wiele esej?w znanych jako ?Hiduszei Chatam Sofer? w temacie Talmudu, responsa ?Chatam Sofer:, ?Torat Mosze? na temat Tory, i wiele innych.