W Talmudzie, traktat Szabat 13b, znajduje si? bardzo ciekawa historyjka:
Szko?a proroka Elijaha naucza?a: Zdarzy?o si? pewnego razu, i? pewien uczony, studiuj?cy obszernie Miszn? i Bibli?, i przys?u?y? si? bardzo nauczaniu Tory, zmar? w ?rednim wieku [tj. zmar? nienaturalnie m?odo]. ?ona jego wzi??a jego tefilin i nosi?a go po synagodze i jesziwach i skar?y?a si? [uczonym]. ?Napisane jest w Torze [o Torze], ?bo tu jest twoje ?ycie i d?ugie trwanie twego pobytu na ziemi? (Ksi?ga Powt?rzonego Prawa 30:20). M?j m??, kt?ry tak wiele studiowa? Miszn?, uczy? si? Biblii i przys?u?y? si? nauce Tory, dlaczego zmar? w ?rednim wieku?? ?aden cz?owiek nie potrafi? jej odpowiedzie?. Pewnego razu ja [tj. Eliahu] by?em go?ciem w jej domu i ona opowiedzia?a mi ca?? histori?. Powiedzia?em jej, ?Jak on by? z tob? w dniach twojej menstruacji??. ?Bro? Bo?e!? odpowiedzia?a. ?Nie dotkn?? mnie nawet ma?ym palcem?. ?A jak on by? z tob? w dniach bia?ego ubioru [siedmiu czystych dni po menstruacji i przed p?j?ciem do mykwy]? Jad? ze mn?, pi? ze mn?, spa? w jednym ???ku z kontaktem cielesnym, lecz nigdy nie przysz?o mu do g?owy by zrobi? co? ponadto.? Powiedzia?em jej, ?B?ogos?awiony niech b?dzie Wszechobecny za zabicie go, [tj.], ?e nie okaza? on specjalnego traktowania, faworyzowania uczonego, w zwi?zku z Tor? [?e j? studiowa?]; jako ?e czytamy w Torze: ?I nie mo?esz zbli?y? si? do kobiety, tak d?ugo, jak nieczysta ona jest sw? rytualn? nieczysto?ci??. [Czy to mo?liwe jednak, by uczony w Torze nie trzyma? si? ?ci?le zakazu nie dotykania ?ony podczas ca?ego okresu jej rytualnej nieczysto?ci, tj. przed jej p?j?ciem do mykwy? W zwi?zku z tym:] …Raw Dimi rzedk?, ?To by?o szerokie ???ko? [ tzn. ich cia?a w rzeczywisto?ci nie styka?y si?, wi?c uczony my?la?, ?e nie pope?nia przewinienia]. Na Zachodzie [tj. w Izraelu] m?wi si?, ?Rabbi Itzchak ben Josef powiedzia?: Fartuch umieszczony pomi?dzy nimi [ tj. ich cia?a nie mog?y si? styka?, nawet je?li spali w tym samym ???ku, co nasz uczony w Torze uzna? za wystarczaj?ce, by nie naruszy? prawa].
Podsumujmy teraz nasz? talmudyczn? histori?. Dowiadujemy si? z niej o uczonym w Torze, kt?ry przez pomy?k? s?dzi?, ?e trzyma? zakaz nie zbli?ania si? do swej ?ony w dniach rytualnej nieczysto?ci. Pomimo, ?e Rabini r??ni? si? w opinii co do szczeg???w, wszyscy zgadzaj? si? co do tego, ?e uczony w Torze w tej historii b??dnie s?dzi?, ?e trzyma si? prawa. Za swe naruszenie prawa zosta? ukarany ?mierci? w m?odym wieku, pomimo tego, ?e po?wi?ci? wi?kszo?? swego ?ycia na studiowanie Tory, stanowi?cej, jak czytamy w wersecie, ?d?ugie trwanie? [ tj. zapewniaj?cej d?ugie ?ycie]. Nasuwa si? nam pytanie: jak to mo?liwe? Jak to mo?liwe, ?e ten uczony nie zdawa? sobie spraw? z tego, ?e czyni ?le? By? przecie? uczonym w Torze!
Rabin Awraham Itzchak HaKohen Kook, pierwszy Naczelny Rabin Ziemi Izraela, stara si? odpowiedziec na to pytanie w swym komentarzu Talmuducznym Ein Ajah (do traktatu Szabat, paragraf 55). Rabin Kook odsy?a nas do Miszny w Pirkei Awot (5:21), gdzie czytamy: ?Pi?ciolatek powinien zacz?? studiowanie Biblii, dziesi?ciolatek powinien zacz?? studiowanie Miszny, ….pi?tnastolatek powinien zacz?? studiowanie Talmudu…? ? zaczynaj?c studia nad Bibli? pi?? lat przed studiowaniem Miszny, i zaczynaj?c studiowanie Miszny pi?? lat przed studiowaniem Talmudu [ tj. Gemary]. Pomimo rekomendacji owej Miszny, uczony z naszej historii opisywany jest jako kto?, kto ?obszernie studiowa? Miszn? i Bibli?? ? stawiaj?c swe studia nad Miszn?, przed studiami nad Bibli?! Co to oznacza? To w?a?nie jest, twierdzi Rabin Kook, pow?d dla kt?rego uczony ten tak marnie poleg?, cho? w istocie by? on uczony w Torze. Studia nad Tor? moga by? podzielone na trzy cz??ci: a) nabywanie poprawnych uczu? i wra?liwo?ci w sercu; b) nabywanie praktycznej wiedzy na temat podstawowych zasad ?ycia; c) zg??bianie dialektyki i szczeg???w, dla ustalenia kt?re zasady maj? si? stosowa? do konkretnej sytuacji, kt?ra to sytuacja mo?e nie podpada? pod ?adn? podstawow? zasad?. Te trzy cz??ci studiowania Tory nazywane s? jako ?a) studiowanie Biblii; b) studiowanie Miszny; i c) przys?ugiwanie si? studiom nad Tor?. Studiowanie Biblii nie wyposa?a w wiedz? na temat dok?adnych praw dotycz?cych codziennego ?ycia, lecz inspiruje serce i wyposa?a cz?owieka w uczucia i wra?liwo??, jakie powinien posiada?. To w?a?nie powinno stanowi? nauk? pocz?wszy od wieku lat pi??, poniewa? ma?e dziecko na tym etapie wci?? posiada w wi?kszo?ci czyste emocje i ma?o rozwini?ty intelekt. W tym wieku zaczynaj? formowa? si? podstawowe emocje serca i dlatego te? jest to odpowiedni wiek do rozpocz?cia nauki Tory. W wieku lat dziesi?ciu dziecko jest wystarczaj?co dojrza?e do tego, by poj?? podstawowy system praw, i dlatego jest to odpowiedni wiek do rozpocz?cia nauki Miszny, stanowi?cej ramy Tory Ustnej. W wieku lat pi?tnastu dziecko jest ju? zdolne do abstrakcyjnego my?lenia i st?d jest to odpowiedni czas na dyskusje i interpretacje Gemary [Talmudu]. Uczony w Torze z naszej historii, obszernie studiowa? wszystkie trzy cz??ci Tory, lecz robi? to w nie prawid?owym porz?dku. Jego wiedza Miszny ? tj. podstawowych praw dotycz?cych codziennego ?ycia, przysz?a wcze?niej ni? wiedza Biblii, kt?ra mia?a go wyposa?y? w odpowiedni rodzaj serca. Z tego powodu nie potrafi? on dostrzec, ?e robi co? z?ego. Mo?na by powiedzie?, ?e uczony ten przechytrzy? sam siebie, my?l?c ?e pod??a on za liter? prawa, podczas gdy w rzeczywisto?ci z?ama? on ducha prawa i jego wewn?trzne znaczenie.
Nauczanie tej talmudycznej historii, w interpretacji Rabina Kooka, jest w dzisiejszych czasach bardziej aktualne ni? kiedykolwiek wcze?niej. W zwi?zku z og?lnym wzrostem dobrobytu w spo?ecze?stwach zachodnich, jaki mia? miejsce w ci?gu ostatniego p??wiecza, na ?wiecie istniej? miliony ludzi z wy?szych uniwersyteckim wykszta?ceniem. Statystyki pokazuj?, na przyk?ad, ?e w 2000 roku ponad 24% populacji Stan?w Zjednoczonych w wieku 25 lat lub powy?ej, posiada?o co najmniej tytu? licencjata. W roku 1940 liczba ta wynosi?a tylko 4,6%. ?yje wi?c wielu ludzi, kt?rzy zdali wystarczaj?co du?o egzamin?w, pozwalaj?cych im na powieszenie dyplomu na ich ?cianie. S? wi?c oni poj?tni, jednak ilu z nich jest inteligentnych? A z tych, kt?rzy s? inteligentni, ilu z nich jest naprawd? m?drych?
Z b?ogos?awie?stwami z Jerozolimy,
Rabin Yitzhak Rapoport