Dwa r??ne s?owa hebrajskie zazwyczaj s? t?umaczone jednym polskim s?owem ?zbawienie?; a mianowicie s?owo geula (?????) i s?owo jeszua (?????). Znaczenie s?owa geula jest bli?ej do polskiego s?owa ?ratowa??, jak na przyk?ad w wersecie ?? i wyswobodz? was ramieniem wyci?gni?tym?? (Ksi?ga Szemot 6; 6). W owym wersecie s?owo wyswobodz? jest w oryginalnym tek?cie jedn? z form odmiany s?owa geula.
Natomiast s?owo jeszua ma etymologicznie bardzo podobny korze? do s?owa jesza, co oznacza by? lub istnie?. Widzimy, ?e g??bsze zrozumienie s?owa jeszua nie zgadza si? z polsko-chrze?cija?skim zrozumieniem s?owa ?zbawienie?, kt?re jest zwi?zane z czym? bardzo podnios?ym i duchowym.
Hebrajskie s?owo jeszua konotuje prawid?owy poziom istnienia dla Narodu Izraela. Ten poziom obejmuje, ?e ca?y nar?d Izraela ?yje na Ziemi Izraela, ?e ?wi?tynia w Jerozolimie jest odbudowana, ?e G??wny S?d Rabinacki (Sanhedrin) urz?duje w swojej siedzibie na G?rze ?wi?tyni i pe?ni swoj? funkcj? lidersk? w zakresie Tory oraz, ?e kr?l namaszczony z linii kr?l?w Dawida i Salomona siedzi na swoim tronie w Jerozolimie. Te warunki istnienia stanowi? poziom normalny dla narodu Izraela, pomimo, ?e przez ponad 2000 lat nie jeste?my na tym poziomie. My modlimy si?, ?eby wr?ci? do tego poziomu, a m?wienie o ?yciu duszy po ?mierci jest w naszej tradycji znacznie mniej centralne. Oczywi?cie, ?e dusza ?yje dalej po ?mierci cia?a, ale nasze modlitwy odnosz? si? g?ownie do powrotu naszego narodu do swojego prawid?owego poziomu istnienia.
Wracaj?c do idei o geula chcia?bym r?wnie? nawi?za? do s?owa gila, kt?re jest z nim etymologicznie zwi?zane. Wyt?umacz? poni?ej hebrajskie s?owo gila na podstawie jego funkcji w psalmie 97.
Psalm 97 opisuje czas przysz?y, kiedy nar?d Izraela b?dzie ponownie mia? namaszczonego kr?la w Jerozolimie, kt?ry nawr?ci serca ca?ego Narodu Izraela oraz ca?ej ludzko?ci ?wiata do s?u?by Haszem. St?d pierwszy werset rozpoczyna si? okrzykiem ?Haszem Jest kr?lem!? Kolejna cz??? tego wersetu metaforycznie opisuje reakcje r??nych os?b na ten okrzyk: 1. ?Ziemia b?dzie si? radowa?? oraz 2. ?Uciesz? si? liczne wyspy?. Jacy ludzie opisuje kr?l Dawid metafor? ?liczne wyspy? oraz metafor? ?ziemia??
Nale?y mie? na uwadze, ?e nar?d Izraela by? przede wszystkim narodem rolnik?w. Wszystkie wa?ne miasta, przede wszystkim Jerozolima, Hebron i Beer Szewa s? centralnie ulokowane; daleko od morza. Kr?l Dawid by? przecie? najpierw wodzem plemi? Jehudy, a stolica Jehudy jest Hebron. Ponadto nale?y mie? na uwadze, ?e najgorsi wrogami Narodu Izraela by?y narody ?eglarskie, kt?re atakowa?y od strony morza, mi?dzy innymi Filisty?czycy, nar?d nie-semicki pochodz?cy z rejonu Morza Egejskiego.
Mieszka?cy ?licznych wysp? s? dla kr?la Dawida symbolem ludzi najdalej odsuni?tych od Tory. Obejmuj? narody poga?skie jak r?wnie? ?yd?w, kt?rzy odchodzili od swojej tradycji. Natomiast metafora ?ziemia? opisywa?a mieszka?c?w Ziemi Izraela, czyli tych, kt?rzy s? najbli?ej Tory.
Rozumiej?c metafory ?ziemia? i ?licznych wysp? zwr??my nast?pnie uwag?, ?e kr?l Dawid rozr??nia mi?dzy radosn? reakcj? mieszka?c?w ziemi a mieszka?c?w licznych wysp. U mieszka?c?w ziemi ta radosna reakcja jest opisana s?owem gila, natomiast radosna reakcja u mieszka?c?w licznych wysp jest opisana s?owem simcha. Jaka jest r??nica w rado?ci mi?dzy gila i simcha?
S?owo simcha jest etymologicznie zwi?zane ze s?owem cmicha, co oznacza ro?linny wzrost. To pokazuje, ?e simcha opisuje rado??, kt?ra jak ro?lina rozwija si? powoli, ale ma charakter sta?y. Patrz?c na to, ?e ro?lina podczas ka?dej wiosny rodzi si? ponownie ma si? wra?enie, ?e ro?lina ta jest jakby wieczna. Rado?? rodzaju simcha jest rado?ci? wewn?trzn? i nie-wybuchliw?; rado?ci? do?? sta?? i osi?gan? przez d?ugi czas.
Natomiast s?owo gila jest etymologicznie zwi?zane ze s?owem galuj, co oznacza odkryty i zewn?trzny. Gila opisuje rado??, kt?ra jest energetyczna i widoczna. Taka rado??, kt?ra mo?e przyj?? od razu, ale kt?ra mo?e si? r?wnie? od razu sko?czy?.
Pocz?tek Psalmu 97 opisuje pocz?tek reakcji ?wiata na dzia?ania przysz?ego kr?la namaszczonego a dalsze cz??ci psalmu opisuj? dalsze reakcje. Widzimy, ?e na pocz?tku reakcj? ludzi bliskich do Tory jest gila, czyli rado?? otwarta i energetyczna; natomiast reakcj? ludzi dalekich od Tory jest simcha, czyli musz? powolutku dorosn?? do rado?ci w przes?aniu ?Haszem Jest kr?lem!?.
Patrz?c dalej w psalmie zauwa?amy, ?e p??niej stanie si? na odwr?t. W wersecie numer 8 czytamy, ?e Cion, czyli Jerozolima, b?dzie mia?a simcha; natomiast ?c?rki Jehudy? b?d? mieli gila. Zwr??my uwag?, ?e ludzie opisani na pocz?tku jako mieszka?cy licznych wysp ? czyli daleko od Jerozolimy ? s? teraz opisani jako ?c?rki Jehudy?. Wyraz ?c?rki Jehudy? odnosi si? do ma?ych wiosek w ziemi Jehudy, niedaleko od Jerozolimy. Z tego widzimy, ?e czym wi?ksze sukcesy ma kr?l Izraela w swojej misji tym bli?ej do Jerozolimy b?d? ci w?r?d jego poddanych, kt?rzy byli na pocz?tku oddaleni.
W jaki spos?b nawraca kr?l Izraela ludzi, aby wr?cili do przestrzegania woli Haszem? Zobaczmy drugi werset naszego psalmu. W nim jest napisane: ?Chmury i mg?a Go otaczaj???. Zastan?wmy si? nad t? metafor?: chmury i mg?a otaczaj? Haszem. Chmury i mg?a sk?adaj? si? z wody. Tora jest metaforycznie opisana jako woda (zobacz np. w Ksi?dze Dewarim 32; 2). Nie zapominajmy, ?e Ziemia Izraela potrzebuje ka?d? mo?liw? ilo?? wody wi?c dla mieszka?c?w Ziemi Izraela chmury i mg?a maj? pozytywne konotacje. Natomiast dla mieszka?c?w wysp, czyli dla narod?w ?eglarskich, chmury i mg?a s? najgorszymi mo?liwymi rzeczami. Mg?a powoduje, ?e ?eglarz nie potrafi kierowa? swojego statku w czasie dnia, a chmury w nocy powoduj?, ?e r?wnie? wtedy nie potrafi kierowa? u?ywaj?c gwiazd. Widzimy, ?e kr?l Dawid opisuje zbli?enie si? do Tory jako zbli?enie si? do Ziemi Izraela i do Jerozolimy.
To nie jest tylko metafora, to jest dos?owna prawda. Przymierze Awrahama, Icchaka i Jaakowa jest przymierzem dla specyficznego narodu na specyficznej Ziemi ? Nar?d Izraela na Ziemi Izraela z Tor? Izraela. Tak ma by? i ka?da opcja diaspory jest dozwolona wy??cznie jako tymczasowy krok ku drodze do celu.
Pozdrowienia z Jerozolimy,
Rabin Icchak Rapoport