Artyku? na wy?ej wymieniony temat wymaga wst?pu odno?nie tematu eruw w Szabat. Eruw jest ogrodzeniem miejsca publicznego, np. miasto albo cz??? miasta. Wielu z czytaj?cych na pewno wiedz?, ?e Halacha zabrania noszenie w Szabat rzeczy w sferze publicznej, nawet chusteczk? nie wolno nosi? w kieszeni. Jest r?wnie? zabronione wybiera? czego? ze sfery prywatnej do sfery publicznej lub na odwr?t, np. wybieranie czego? z domu na ulic? lub z ulicy do domu. Eruw umo?liwia robienie tego w Szabat, poniewa? poniek?d zmienia sfer? publiczn? na sfer? prywatn?.
Wy?ej wymieniony zakaz, kt?ry jest stosowany wy??cznie w miejscach gdzie nie ma eruw, oczywi?cie nie obejmuje ubrania oraz bi?uteri?, ??cz?c zegarki. Ale powstaje pytanie, czy wolno w Szabat nosi? w sferze publicznej i gdzie nie ma eruw amulety, kt?re maj? jako? pomaga? zdrowiu cz?owieka? W Talmudzie, w traktacie Szabat folio 60a jest napisane, ?e wolno w Szabat nosi? amulet w sferze publicznej i gdzie nie ma eruw, wy??cznie, je?li to jest ?ekspertowy amulet?. Jaki rodzaj amuletu definiuje si? terminem ?ekspertowy amulet?? Rabini odpowiadaj?, ?e ten termin obejmuje jeden z dw?ch rodzaj?w amulet?w:
a. Amulet zrobiony przez eksperta, kt?ry poprzez swoje amulety wyleczy?, co najmniej trzy osoby.
b. Amulet zwyk?y, kt?ry ju? wyleczy?, co najmniej trzy osoby.
Powstaje pytanie, czy Rabini Talmudu nauczaj?, ?e istniej? amulety lecz?ce? Odpowied? nie jest jednoznaczna. Z jednej strony wydawa?oby si?, ?e odpowied? jest aprobuj?ca, ale z drugiej strony r?wnie? mo?liwe, ?e Rabini odnosili si? do funkcji placebo. Wiadomo z r??nych bada? medycznych, ?e pewna ilo?? pacjent?w otrzymuj?cych tabletki placebo odczuwaj? te same albo podobne poziomy polepszenia jak pacjenci, kt?rzy otrzymuj? prawdziwe tabletki. Dlaczego? Wydaje si? jasne, ?e cia?o mo?e si? samemu wyleczy? do pewnego stopnia, je?li umys? w to wierzy. Mo?na interpretowa? wy?ej wymieniony fragment Talmudu, ?e obie kategorie amulet?w s? obj?te definicj? placebo. ?Eksperta? robienia amulet?w jest definiowany poprzez sukces wyleczenia si? przez jego amulety, co najmniej trzech pacjent?w. By? mo?e wyleczenie polega?o na przekonaniu pacjent?w, co do dzia?ania amulet?w? Nie wiadomo, czy taka by?a intencja Talmudu, czy nie. Ponadto, nawet, je?li pierwsza kategoria z wy?ej wymienionych amulet?w wydaje si? ?prawdziwymi amuletami? jest r?wnie? mo?liwe, ?e druga kategoria odnosi si? do efektu placebo. Fakt, ?e specyficzny amulet wyleczy?, co najmniej trzech chorych nie udowadnia, ?e to jest ?prawdziwy? amulet.
Skoro m?wimy o amuletach u?ywanych dla leczenia, zako?czymy kilkoma s?owami na temat perspektywy Tory odno?nie leczenia. Bogobojny cz?owiek wychodzi z za?o?enia, ?e jego choroby s? powodowane przez Haszem, by? mo?e, jako kara. Powstaje mu wtedy pytanie, czy on powinien spr?bowa? si? wyleczy? czy lepiej zaakceptowa? chorob?, jako kar? Bosk??
W Torze jest napisane: ?A gdy pok??c? si? ludzie, a uderzy jeden drugiego kamieniem, albo pi??ci?, i nie umrze, ale zapadnie na ?o?e; To je?eli powsta?, a przechadza? si? po ulicy o kuli swej, – uwolnionym b?dzie uderzaj?cy, wszak?e za zmarnowanie czasu go wynagrodzi, i ma go zupe?nie wyleczy?? (Ksi?ga Szemot, 21;18-19).
Talmud u?ywa ten werset jak dow?d, ?e lekarze maj? prawo leczy?. Rabbi Kook, pierwszy Naczelny Rabin Ziemi Izraela w XX-ym wieku, doda? ciekaw? perspektyw? do tej sprawy w swojej ksi??ce Daat Kohen (cytowany w artykule na ten temat przez Rabina Doktora David Fink). Dlaczego jest potrzebne zezwolenie dla leczenia z wy?ej wymienionego wersetu, kiedy Tora w Ksi?dze Wajikra ju? zabroni?a sta? pasywnie, je?li ?ycie kogo? jest w niebezpiecze?stwie?! (Ksi?ga Wajikra, rozdzia? 19, werset 16.) Je?li ?ycie kogo? jest w niebezpiecze?stwie to musimy dzia?a?, ratowa? i leczy?, to, po co Talmud pokazuje nam dow?d, ?e Tora ?pozwala leczy??? Rabbi Kook twierdzi?, ?e te 2 wersety obejmuj? 2 rodzaje leczenia. S? sposoby leczenia i lekarstwa, kt?re jednoznacznie dzia?aj? pozytywnie na chorego cz?owieka. U?ywanie takich lek?w by?oby wskazane ze wzgl?du na zakaz by? pasywnym, kiedy ?ycie kogo? jest w niebezpiecze?stwie. A co odno?nie lek?w i sposobu wyleczenia, kt?re nie maj? na tyle jednoznaczne pozytywne efekty? Rabbi Kook twierdzi?, ?e Talmud opowiada o ?zezwolenie do leczenia? odno?nie w?a?nie takiego rodzaju wypadku. Skoro nie jest pewny, czy dany lek b?dzie dzia?a? czy nie, musi Tora pozwoli? aby?my go u?yli. Inaczej by?oby to zabronione z powodu zakazu zagro?enia ?ycia.
Zwr??my uwag?, ?e nar?d ?ydowski przez ca?? swoj? histori? bardzo du?o zajmowa? si? medycyn?. Kilku z najwi?kszych Rabin?w w historii naszego narodu byli r?wnie? lekarzami, np. Rambam (Majmonides) i Ramban (Nachmanides). Oko?o 1/3 z laureat?w nagrody Nobla w dziedzinie medycyny s? ?ydzi. To m?wi chyba samo za siebie.
Pozdrowienia z Jerozolimy,
Rabin Icchak Rapoport