“A Jitro, kap?an Madianit?w, te?? Moj?esza, us?ysza?, o tych wszystkich cudownych rzeczach, kt?re B?g uczyni? dla Moj?esza i Izraela, jego ludu …” (18: 1).
Paraszat Jitro zaczyna si? od emocjonuj?cego spotkania Moj?esza z Jitro. Motywem tego spotkania wydaje si? wie?? o wielkich cudach Bo?ych w Egipcie [1]. Jitro przyprowadza te? ?on? i dzieci Moj?esza. Parasza skupia si? g?ownie na spotkaniu tych dw?ch wielkich ludzi; Moj?esza i jego te?cia.
Obaj liderzy maj? inne pogl?dy na to, czym jest przyw?dztwo. Jitro stara si? przekaza? Moj?eszowi pewn? porad? w kwestii sposobu sprawowania w?adzy.
Kim by? Jitro? Co by?o jego motywem zbli?enia si? do narodu izraelskiego? Jaka jest natura porady, kt?r? udzieli? Moj?eszowi? Oto kwestie, kt?re chc? poruszy? w tym artykule. Poprzez analiz? poszczeg?lnych wers?w i ich komentarzy mo?emy uzyska? portret Jitro, a w?a?ciwie dwa portrety Jitro i poprzez ich pryzmat b?dziemy mogli zrozumie? wp?yw, jaki on mia? na swojego zi?cia, Moj?esza oraz na reszt? narodu izraelskiego.
Jitro z portretu nr 1: Przyszed? do Moj?esza jako obserwator oraz te??. Us?ysza? o wielkich cudach natury, kt?rych do?wiadczy? jego zi??. Nie mia? zamiaru przej?? na wiar? swojego zi?cia, ale odczu? potrzeb? z?o?enia ho?du Bogu Moj?esza, a nast?pnie udzielania porady zi?ciowi. Po wyra?eniu pochwa?y wobec Boga, powr?ci? do domu.
Jitro z portretu nr 2: By? bardzo przej?ty fizycznym aspektem cud?w takich jak, podzia? morza oraz wojna z Amalekiem. Jeszcze bardziej by? jednak przej?ty duchow? energi?, kt?ra by?a widoczna we wszystkich krajach poprzez d?wi?ki i znaki Boga z g?ry Synaj. Jitro, wielki kap?an Madianit?w, pr?bowa? ju? (wed?ug s??w Chazal) wszystkich rodzaj?w avoda zara, w ko?cu przyzna?, ?e “B?g jest wi?kszy od wszystkich bo?k?w”. Ponadto Jitro by? gotowy do dzia?ania zgodnego, z tym osobistym objawieniem. Przyjmuj?c takie za?o?enie mo?emy uzna?, ?e Jitro przyszed? planuj?c d?u?szy pobyt i chce sta? si? cz??ci? narodu ?ydowskiego. Po swoim nawr?ceniu, Jitro wr?ci? do swojego kraju w celu promowania jedynego Boga i religii Moj?esza.
“… I Jitro powiedzia?: “C??, to ma znaczy? [12], ?e ty sam jeden siedzisz i doradzasz ludowi a oni stoj? i oczekuj? od Ciebie odpowiedzi przez ca?y dzie?? “(14 )
Moj?esz odpowiada:
(15) “Bo nar?d przychodzi do mnie, aby [przeze mnie] szuka? Boga.”
(16A): “Gdy staje co? pomi?dzy nimi, przychodz? do mnie, a ja s?dz? cz?owieka z jego przyjacielem.”
(16b) “I naucz? ich Prawa Boga i Jego Tory”.
Jitro ripostuje:
(17) “Nie mo?esz tego zrobi? sam, bo praca jest zbyt wymagaj?ca. Nie mo?na robi? tego samodzielnie”. Jitro nast?pnie przechodzi do w?asnych porad dla Moj?esza …
Dialog mi?dzy tymi dwoma m??czyznami wydaje si? dzia?a? na dw?ch r??nych p?aszczyznach. Jitro m?wi do Moj?esza a Moj?esz odpowiada, ale nie tylko na bezpo?rednio zadane mu przez Jitro pytanie. Moj?esz okre?la cel, dlaczego on tam siedzi sam. Jitro, zamiast zareagowa? na ten temat, wprost wo?a: “padniesz, bo ta praca zbyt wiele wymaga od jednego cz?owieka.”
Analiza:
Na wst?pie zacytuj? Szadala:
“Nie ma w?tpliwo?ci, ?e [Moj?esz] rozpocz?? swoje przyw?dztwo w odpowiedni spos?b i gdyby nie wys?uchiwa? pyta? osobi?cie i nie doradza? ka?demu od najm?odszego do najstarszego, serce narodu nie zwr?ci?oby si? do niego i nie zaakceptowaliby jego praw i micwot. St?d te? B?g nie nakaza? Moj?eszowi na tym etapie innego stylu rz?d?w i s?d?w … ”
Jitro pyta Moj?esza, dlaczego on sam siedzi by s?dzi? problemy ca?ego ludu. Moj?esz odpowiada mu, ?e lud przychodzi do niego ?aby szuka? Boga”. Moj?esz postrzega? siebie nie tylko jako politycznego lidera, s?dziego, ale tak?e jako nauczyciela i rabina [13]. Dla niego by?o najwa?niejsze, ?e przyszli, by poprzez niego spotka? Boga. Dzi?ki Moj?eszowi nar?d zaczyna wierzy? w Boga, uczy? si? Jego praw i post?powania zgodnie z jego wol?. Komentator biblijny Szadal twierdzi, ?e bez tego bezpo?redniego ludzkiego kontaktu nie dosz?oby do wi?zi z Bogiem.
Ta rozbie?no?? mi?dzy Moj?eszem a Jitro mog?a by? punktem spornym. To co Jitro uwa?a?, za b??d w funkcjonowaniu aparatu w?adzy, Moj?esz traktowa? jako okazj? do wzmocnienia duchowej wi?zi ze swoim ludem.
S?owa biblijnego komentatora Abrabanela s? przekonuj?ce:
“Wygl?da na to, ?e s?owa Jitro maj? sens z politycznego punktu widzenia, ale Moj?esz dzia?a na poziomie duchowym.” [14]
Z tego, co zosta?o tu napisane, kto? m?g?by odnie?? wra?enie, ?e Jitro mia? negatywny wp?yw na ob?z Izraela, oraz ?e jego rada nie by?a nic warta. To jednak nieprawda. Bezspornym jest fakt, ?e Jitro by? wielkim cz?owiekiem i zas?u?y? sobie na to jak pozytywnie przedstawia go Tora. ?yczliwo??, kt?r? Jitro okaza? Moj?eszowi w paraszat Szemot [15], oraz to jak chwali on Boga Izraelit?w w naszej paraszy jedynie potwierdza pozytywn? opini? o nim. Mamy r?wnie? okazj? dostrzec, ?e Moj?esz ma z Jitro osobist?, a nie tylko polityczn?, wi??. [16]
Kwestia jak? stara?em si? tu podj??, to pytanie, czy rada Jitro, co do rozszerzenia aparatu s?downictwa by?a now? koncepcj? dla Moj?esza, czy te? by? to pomys? znany w obozie, ale ze wzgl?d?w, kt?rych Jitro nie m?g? by? ?wiadomy, pomys? ten nie by? wprowadzony w ?ycie.
Te “powody duchowe”, kt?re m?g? przeoczy? Jitro sprowadzaj? nas znowu do naszych dw?ch r??nych wyobra?e? o Jitro.
Jitro nr 1 – to, ten, kt?ry by? pod wra?eniem cud?w fizycznych i nie mia? ?adnego interesu w przej?ciu na religi? Moj?esza religii, mo?e nie widzie? innych czynnik?w, kieruj?cym dzia?aniami Moj?esza.
Jitro nr 2 – jednak by? g??boko poruszony tym, co si? wydarzy?o na Har Synaj i przeszed? na judaizm, wi?c mo?e mie? wi?cej zrozumienia dla innych czynnik?w, kt?re wp?ywaj? na decyzje Moj?esza.
W ka?dym b?d? razie Moj?esz jako lider, nauczyciel, prorok, ma wi?ksze znaczenie dla ludzi ni? efektywno?? rz?du w owym czasie.
Przyjmuj?c na siebie rol? jako doradca do spraw religijnych narodu izraelskiego, Jitro z pewno?ci? przekroczy? swoje kompetencje. Natomiast jako pobo?ny cz?owiek, kt?ry nie by? ?ydem a mimo to chcia? chwali? Boga Moj?esza, lub te? jako szczery konwertyta gotowy przyj?? jarzmo s?owa Bo?ego, Jitro zas?u?y? sobie na to godne miejsce w ksi?dze Boga.
Rabin Avi Baumola
Rabiniczny przedstawiciel Naczelnego Rabina Polski, w Krakowie
Emisariusz, Shavei Israel
Z siedzib? i wsparciem w JCC Krak?w