Nikogo nie zaskakuj? opowie?ci o przedwojennym ?yciu ?yd?w we W?oszech ? od wiek?w byli oni cz??ci? bogatego rozdzia?u ?ydowskiej historii. Wystarczy wspomnie? takie osoby jak luminarz, s?ynny ?redniowieczny my?liciel Leone Ebreo (Don Yehuda Abarbanel), uczony i kabalista, kt?rego pisma nadal ?wiec? po?r?d my?li ?ydowskiej – rabin Mosze Chaim Luzzatto lub w?oski ?yd, kt?ry prze?y? Holokaust i opowiedzia? ?wiatu o swoich do?wiadczeniach – Primo Levi. ?Ale jak cz?sto s?yszymy o potomkach spo?eczno?ci, kt?ra zosta?a zniszczona, kt?rej ludzie zostali wygnani kilkaset lat temu? Jak cz?sto zdarza nam si? pozna? historie kogo? kogo przodkom uda?o si? prze?y?, kto wr?ci? do religii, wr?ci? do swoich korzeni? Dok?adnie to dzieje si? z W?oskimi ?ydami na Sycylii ? wyspie na po?udniu W?och, kt?ra nale?a?a niegdy? do Emirat?w Arabskich.
W ramach “Europejskich Dni Kultury ?ydowskiej” trzysta os?b, a w?r?d nich potomkowie Bnei Anusim, zebrali si? 18 wrze?nia w Palermo, na Sycylii, by razem ?wi?towa? wydarzenia zwi?zane z kultur? ?ydowsk?. W tym roku tematem przewodnim by? ?J?zyk hebrajski i jego dialekty?. Imprezy towarzysz?ce mia?y miejsce w 70 miastach. W mie?cie Palermo odbywa?o si? zwiedzanie ?ydowskich miejsc, koncerty z ?ydowsk? muzyk? oraz konferencje. Na spotkaniach po?wi?conych wydarzeniu nie brakowa?o wys?annika Shavei Israel na po?udniowe W?ochy i Sycyli? rabina Pinchasa Punturello. Rabin z kilkoma innymi wyk?adowcami prowadzi? r?wnie? zaj?cia w dziedzinie j?zykoznawstwa oraz znaczenia j?zyka hebrajskiego we w?oskim pa?stwie.
Wszystkie imprezy “Europejskich Dni Kultury ?ydowskiej” wsp??organizowane by?y przez Shavei Israel w porozumieniu z gminami ?ydowskimi oraz lokalnymi organizacjami kulturalnymi.
Dzieki tym wydarzeniom, potomkowie ?yd?w, kt?rzy zostali zmuszeni do przyj?cia katolicyzmu mieli mo?liwo?? ponownego po??czenia si? ze swoimi ?ydowskimi korzeniami i tradycj?. Ich przodkowie zmuszeni byli do porzucenia judaizm. Mimo terroru i ucisku jednak nie wyparli si? ca?kowicie swojej ?ydowskiej to?samo?ci. Trzymali j? w tajemnicy czekaj?c na lepsze czasy. W ostatnich latach sytuacja we w po?udniowych W?oszech i na Sycylii znacznie si? polepsza ? daje to nadziej? na ?ydowskie odrodzenie.
“Powr?t narodu ?ydowskiego jest niezwyk?ym ?wiadectwem si?y ?ydowskiej pami?ci zbiorowej. Naszym historycznym i moralnym obowi?zkiem jest dotarcie do ka?dego ?yda, kt?ry chce wr?ci? do ?ydowskiego narodu? – twierdzi Michael Freund, za?o?yciel i dyrektor Shavei Israel, kt?ry wsp??pracuje z Bnei Anousim we W?oszech i na ca?ym ?wiecie.
?ledz?c histori? sycylijskiego ?ydostwa zobaczymy, ?e si?ga ona prawdopodobnie lat przed zniszczeniem Drugiej ?wi?tyni i wygnania ?yd?w. Przez wieki spo?eczno?? rozwija?a si? mimo wielu prze?ladowa? i egzekucji. Nie brakowa?o we W?oszech wielkich rabin?w i uczonych. W XIV wieku pod rz?dami Hiszpa?skimi sytuacja pogorszy?a si? do tego stopnia, ?e zacz?to tworzy? getta. Dla tych, kt?rzy dorzucili przyj?cie chrze?cija?stwa ?ycie sta?o si? okropne. W ko?cu ?ydzi zacz?li by? masowo wyp?dzani. W roku 1510 z Sycylii wyjecha?y 52 spo?eczno?ci licz?ce ok. 37.000 os?b. Ci, kt?rzy pozostali zmuszani byli do konwersji pod czujnym okiem i nadzorem Inkwizycji czujnej na ka?dego rodzaju religijne dzia?alno?ci.
Wiele os?b przenios?o si? w tym czasie do s?siednich region?w W?och czyli m.in. Neapolu i Kalabrii. W?r?d nich byli r?wnie? znani hiszpa?scy ?ydzi jak s?ynny Don Isaac Abarbanel, naukowiec i biznesmen, kt?ry s?u?y? jako minister w Hiszpanii. Inkwizycja w po?udniowych W?oszech trwa?a a? do XVII wieku, a nawet d?u?ej, niszcz?c ?yd?w Bnei Anousim i ich potomk?w. Mimo wrogo?ci otoczenia nie uda?o si? powstrzyma? ?ydowskiej to?samo?ci przekazywanej z pokolenia na pokolenie, to?samo?ci kt?ra przetrwa?a najgorsze by po stuleciach powoli podejmowa? ci??k? prac? powrotu do korzeni.
?Obchody w Palermo podkre?li?y si?? ducha ?ydowskiego. Wzruszaj?ca jest mo?liwo?? realizacji po raz kolejny projekt?w przywracaj?cych iskr?, kt?rej nikomu nie uda?o si? zgasi?? – konkluduje Freund.
Iehuda Katz