Szukaj?c r??nic mi?dzy charakterem Sefer Szmot, a Sefer Wajikra zauwa?ymy, ?e w Ksi?dze Szmot dynamika jest od g?ry do do?u, natomiast w Ksi?dze Wajikra jest od do?u do g?ry. O co chodzi? ?eby zrozumie? t? odpowied? nale?y zda? pytanie o zwi?zek mi?dzy Bogiem a cz?owiekiem. W wielu tradycjach pojawia si? poj?cie, kt?re nie ma miejsca w tradycji ?ydowskiej. Tym poj?ciem jest prze?ycie religijne.
To ?wiat uczu? lub czasami dozna? intelektualnych, ?wiat wewn?trzny, kt?ry ??czy cz?owieka ze Stw?rc?. W judaizmie natomiast mamy do czynienia z czym? o zupe?nie przeciwnym kierunku. Droga ta nie jest od ?wiata wewn?trznego ku Bogu lecz od Boga w kierunku cz?owieka. M?wi?c wprost i dosadnie: wszelkie prze?ycia religijne s? niekoszerne. W parszy Ki Tisa w Ksi?dze Szemot pojawia si? jedyne prze?ycie religijne. Jest to opis z?otego cielca, o kt?rym czytali?my niedawno. W chwili gdy objawienie ustaje (nauczyciel i reprezentant Boga Mosze znika) ludzie zwracaj? si? do kap?ana, do cz?owieka religii ,aby ten wsta? i zrobi? im boga. Dok?adnie to nazywamy prze?yciem religijnym. To w?a?nie jest pocz?tek ba?wochwalstwa. Takie zachowanie jest wbrew Torze. Postarajmy si? zrozumie? jaka logika stoi za wykluczeniem tego typu prze?y? ze ?wiata Tory.
U wi?kszo?ci dorastaj?cej m?odzie?y wyst?puje silna sk?onno?? do pod??ania za prze?yciem religijnym. Do tego stopnia, ?e wielu z nich wierzy w mo?liwo?? rozmawiania i spotkania ze Stw?rc?. W wieku oko?o 18 lat nast?puje wielki kryzys. Niebo si? rozpada, a cz?owiek staje naprzeciw pustki. Prze?ycia religijne z przesz?o?ci okazuj? si? iluzj?. Wtedy to nastolatek sk?ania si? ku ateizmowi. Ma to prosty pow?d. Pr?ba po??czenia si? z Bogiem to zar?wno pycha jak i g?upota. Pycha – poniewa? kto? jest przekonany, ?e to w?a?nie on jest w stanie po??czy? si? z Haszem. G?upota – poniewa? rozdzia? mi?dzy tym co sko?czone a tym co niesko?czone jest oczywi?cie niesko?czony. Ile czasu potrzeba, ?eby pokona? niesko?czon? odleg?o??? Niesko?czon? ilo?? czasu czyli to nigdy si? nie wydarzy. Wobec tego jedyn? mo?liwo?ci? jest to, ?eby niesko?czone zwr?ci?o si? ku sko?czonemu. Poniewa? niesko?czone nie ma ogranicze? jak sko?czone. Za to sko?czone jest zawarte w niesko?czonym. Dlatego je?li jest jakiekolwiek po??czenie mi?dzy Bogiem, a cz?owiekiem to tylko jednostronne, ze strony Boga.
Kiedy B?g zwraca si? do cz?owieka? Kilka razy mieli?my takie zdarzenie: m.in. wyj?cie z Egiptu, g?ra Synaj, Beit haMikdasz.
Wracaj?c do Ksi?gi Szemot. Znajdujemy w niej koniec pewnego procesu, w kt?rym B?g zwr?ci? si? do ludzi. Kulminacj? jest Obecno?? Boga (Szchina) w ?wi?tyni czyli pewna sta?o??. ?wi?tynia to rodzaj mobilnej G?ry Synaj, przyjaznej dla u?ytkownika. Od tego momentu jest to relacja od do?u do g?ry. Stworzenie zwraca si? ku Stw?rcy. Jak jest napisane:
I przywo?a? B?g Moj?esza i przem?wi? do niego z Namiotu Zgromadzenia tymi s?owy. (Wajikra 1:1)
B?g przywo?a? Moszego i teraz prorok musi by? aktywny. Ale przed chwil? powiedzieli?my, ?e taka relacja jest zabroniona. Jaka jest logika naszego rozumowania? Odpowied? brzmi: po tym jak B?g zwr?ci? si? do nas, my mamy prawo odpowiedzie?. Jedna z ksi?g ca?a jest relacj? od cz?owieka do Boga. T? ksi?g? jest Sefer Tehilim czyli Psalmy. Jest podzielona na 5 cz??ci, kt?re odpowiadaj? 5 ksi?gom Moj?esza. 5 rodzaj?w wezwa? i 5 odpowiedzi.
Mo?na od razu zapyta?: co w takim razie z chasydyzmem? Chasydyzm to w?a?nie prze?ycia religijne, kt?re kieruj? cz?owieka ku Bogu. Czy to koszerne zachowanie czy nie? Odpowied? brzmi, ?e jest ono koszerne. Musimy jednak pami?ta?, ?e chasydyzm zrodzi? si? w ?onie judaizmu. Nie wolno nam zapomnie?, ?e prze?ycie religijne jednostki jest odpowiedzi? na zwr?cenie si? Boga do narodu. Dopiero, gdy B?g wykona pierwszy ruch my mo?emy na niego odpowiedzie?. Pewien lider chasydzki o imieniu Nachman z Brac?awia zaleca swoim uczniom rozmawia? z Bogiem tak jak rozmawia si? z koleg?. Przy czym nie zwalnia ich z obowi?zku modlitwy Amida. Z pozoru powinno si? wydawa?, ?e tych osiemna?cie b?ogos?awie?stw nie jest ju? potrzebnych skoro cz?owiek znalaz? indywidualny kontakt z Bogiem. Tak jednak nie jest. Czemu? Poniewa? tekst zawarty w modlitwie Amida jest kontynuacja proroctwa. Modlitwa ustalona przez prorok?w jest ram? w granicach, kt?rej poruszamy si? jako nar?d i w tych to ramach jest mo?liwe zwr?cenie si? jednostki. Bez tych ram taka rozmowa jest zwyk?? mistyk?, kt?ra nie jest koszerna.