Freund zasadniczo: Wa?na lekcja z Szulchan Aruch o jedno?ci ?ydowskiej

By the picture: Pomimo wielkiego znaczenia "Szulchan Aruch" nadal pozostaje nieznany dla wielu ?yd?w.
Pomimo wielkiego znaczenia “Szulchan Aruch” nadal pozostaje nieznany dla wielu ?yd?w.

W tym roku mija 450 rocznica opublikowania jednej z najwa?niejszych ?ydowskich ksi??ek wsp??czesnych czas?w. Jej naukowe przes?anie by?o tak wp?ywowe, ?e nadal s?u?y jako jeden z filar?w wiary, norm i warto?ci naszych ludzi.

Niemniej jednak, pomimo jego ogromnego wp?ywu na prawo ?ydowskiego, Szulchan Aruch (po hebrajsku “ustawiony st??”) pozostaje w du?ej mierze nieznany wi?kszo?ci wsp??czesnych ?yd?w.

W rzeczywisto?ci, ca?e pokolenie ?wieckich Izraelczyk?w zostaje wychowana bez jakiegokolwiek wzmianki o tek?cie, nie m?wi?c ju? o pr?bach uchwycenia go i zrozumienia jego znaczenia. Ta sytuacja rozpaczliwie potrzebuje zmiany.

Szulchan Aruch zosta? napisany przez rabina Josefa Karo. Podczas wyp?dzenia ?yd?w z Hiszpanii w roku w 1492 jego rodzina r?wnie? zosta?a wygnana z kraju. On sam by? wtedy jeszcze dzieckiem. Ostatecznie osiad? w Safed, w p??nocnym Izraelu i by? jednym z najwybitniejszych uczonych w swoim pokoleniu. Podzielony na cztery sekcje, Szulchan Aruch obejmuje wszystko co najwa?niejsze. Od prawa przez ma??e?stwo i modlitw? po szkody finansowe. Ksi??ka po raz pierwszy zosta?a wydrukowana w 1565 roku w Wenecji przez wydawnictwo Giovani di Gara – nie-?ydowskiego hebraisty. By?a to destylacji prawa ?ydowskiego spisana na podstawie poprzedniej pracy rabina Karo zwanej Beit Yosef.

Pomimo wielkiego znaczenia “Szulchan Aruch” nadal pozostaje nieznany dla wielu ?yd?w.

Read more

Czy nie doceniamy ju? dzisiaj ?ciany P?aczu?

Stoi tam w milczeniu, zamy?leniu, jak wartownik pilnuj?cy swojego stanowiska, ukazuj?c swoj? si?? podkre?la tragiczny sens historii i wywo?uje nasze najg??bsze t?sknoty zwi?zane z ?ydowskim losem.

To najbardziej znane miejsce w ca?ej Jerozolimie, jest symbolem, kt?ry g??boko rezonuje w sercu wszystkich tych, kt?rzy czuj? ciep?o jego dotyku.

Rzeczywi?cie, tym z nas, kt?rzy urodzili si? po niezwyk?ych wydarzeniach wojny sze?ciodniowej w 1967 roku, trudno jest wyobrazi? sobie czas, gdy ?ciana P?aczu by?a skalana, niedost?pna i marnia?a pod obcym panowaniem.

Odwiedzamy j?, gdy chcemy, mo?emy zmawia? ka?d? modlitw? i pochwa?? lub wyla? tyle ?ez, ile nasze serce zapragnie.

Niemniej jednak, by?o to zaledwie 48 lat temu, w dniu 28 dnia hebrajskiego miesi?ca Ijar, gdy ten staro?ytny relikt okresu ?wi?tyni wr?ci? do naszych r?k. To wydarzenie upami?tniamy ka?dego roku jako Jom Jeruszalaim (Dzie? Jerozolimy).

Ale na ile tak naprawd? doceniamy i piel?gnujemy t? ?cian? ?wi?tyni? Obawiam si? zada? to pytanie, czy przypadkiem nie zapominamy j? ceni??

Oczywi?cie, Wzg?rze ?wi?tynne, kt?re znajduje si? powy?ej muru, to nasze naj?wi?tsze z naj?wi?tszych ?wi?tych miejsc i przewy?sza swym znaczeniem sam? ?cian?. I musimy d??y? do dnia, gdy b?dziemy naprawd? swobodnie mogli wchodzi? tam, wolni od politycznych ogranicze?. Read more

Gaon z Wilna a ?ydowskie Przeznaczenie

W tym miesi?cu obchodzimy rocznic? ?mierci jednego z najwybitniejszych z ludzi, jacy st?pali po kuli ziemskiej w przeci?gu ostatnich kilkuset lat ? cz?owieka, kt?ry wywar? ogromny wp?yw na ?yd?w i Pa?stwo Izrael.

Dwie?cie pi?tna?cie lat temu, dziewi?tnastego Tiszri (w tym roku data ta wypada?a, wed?ug gregoria?skiego kalendarza, na pi?tego pa?dziernika), podczas dni Chol Hamoed Sukkot, Rabin Elijah Gaon (po hebrajsku ?gaon? znaczy geniusz) z Wilna, zwr?ci? sw? dusz? swemu Stw?rcy.

Wi?kszo?? wsp??czesnych ?yd?w s?ysza?a o tym niezwyk?ym uczonym, o jego ogromnej erudycji i absolutnym oddaniu ?ydowskiej wiedzy i nauce.

Niewiele jednak os?b ?wiadomych jest tego, ?e Gaon z Wilna stworzy? intelektualne, duchowe i fizyczne podstawy dla odrodzenia si? a ?ydowskiego pa?stwa. Zrobi? to sto lat przed tym jak? ?Teodor Herzl wzni?s? sztandar politycznego syjonizmu.

W ?wietle co poniekt?rych wyzwa? stoj?cych przed Izraelem w polityce mi?dzynarodowej, warto zapozna? si? z opracowan? przez Gaona rewolucj?; jego pisma stanowi? bardzo aktualn? dzi? dla nas lekcj?.

Read more

Drodzy przyjaciele

Je?li szukacie znak?w wskazuj?cych na to, ?e nar?d ?ydowski podzielony jest jak zawsze, nie trzeba szuka? dalej jak na czubkach m?skich g??w.

Spaceruj?c jerozolimsk? ulic?, nie spos?b nie zauwa?y? r??norodno?ci kolor?w i rozmiar?w ?kippot?, zdobi?cych g?owy religijnych ?ydowskich m??czyzn.

Znana popularnie terminem z j?zyka jidysz, jako ?jarmu?ka?, kt?ry to termin pochodzi podobno z zestawienia dw?ch aramejskich s??w ?jarei malka?, oznaczaj?cych ?strach przed Kr?lem?, ?w przedmiot stanowi?cy zarazem wyraz wiary jak i element ubrania, niesie ze sob? jeszcze wi?cej znacze?, ni? istnieje r??norodnych jego form wygl?du.

Szybkie spojrzenie na rodzaj i umiejscowienie jarmu?ki na g?owie osoby, mo?e dostarczy? bystremu obserwatorowi mn?stwo og?lnych informacji na temat u?ytkownika danej kipy.

Read more

?ydowski ?lub w Warszawie

To by? czwartkowy wiecz?r i setki go?ci przysz?o, by rado?nie gaw?dz?c czeka? na rozpocz?cie si? tej radosnej ceremonii. Przyozdobiona w biel panna m?oda przechodz?c przez naw? robi?c kolejne kroki coraz bardziej przybli?a?a si? pod ?lubny baldachim gdzie czeka? ju? szeroko u?miechni?ty pan m?ody. Lekki podmuch pe?nego uniesienia przeszy? t?um, gdy przysz?a ?ona okr??y?a w tradycyjny spos?b siedem razy swego przysz?ego m??a, jej oczy by?y zamkni?te gdy wypowiada?a cicho s?owa modlitwy. Po tym gdy rabin powi?d? par? przez wszelkie rytua?y, kt?rych zako?czeniem by?o przybicie ma??e?skiej piecz?ci, kielich zosta? rozbity na znak zburzenia ?wi?tyni Jerozolimskiej. Okrzyki ?mazel tov? roznios?y si? natychmiast i wszyscy czym pr?dzej oddali si? radosnym i pe?nym energii ta?com i ?piewom chc?c jak najlepiej uczestniczy? w tej ceremonii wsp?lnie j? celebruj?c.

Pocz?wszy od Nowego Jorku, poprzez Londyn, a? do Tel Avivu scena jak ta sta?a si? powszechnie znana w?r?d m?odej generacji, kt?ra jest ogniwem w ?a?cuchu ?ydowskiego przeznaczenia. Ale tym razem nie by? to zwyk?y ?ydowski ?lub. To co sprawi?o, ?e by? wyj?tkowy to miejsce, w kt?rym si? odby?. By?o to bowiem w Warszawie, stolicy Polski. Po tym jak prawie siedemdziesi?t lat wcze?niej Nazi?ci wymordowali ponad 90 procent licz?cej trzy miliony ludzi ?ydowskiej spo?eczno?ci, miasto na powr?t jest ?wiatkiem odradzania si? ?ydowskiego ?ycia. To co jeszcze nie dawno by?o nie do pomy?lenia teraz staje si? realne. Trzy razy dziennie w Warszawskiej synagodze No?yk?w jest minjan, dobrze zaopatrzony sklepik koszerny oferuje wszelkiego rodzaju produkty. Obok synagogi jest nawet koszerny falafel gdzie mo?na zje?? ciep?y posi?ek. Je?eli gastronomia mo?e by? jakimkolwiek przewodnikiem to mo?na powiedzie?, ?e warszawscy ?ydzi maj? si? coraz lepiej po latach zastoju. To miasto znane jest r?wnie? z licznych ?ydowskich spo?ecznych, kulturalnych i edukacyjnych instytucji. ?lub od by? si? na podw?rku ?ydowskiej szko?y Lauder Morsaha, kt?ra zosta?a za?o?ona w 1994 roku przez Fundacj? Ronalda S. Laudera. Przed Holocaustem w budynku obecnej szko?y znajdowa? si? ?ydowski dom opieki spo?ecznej. Teraz na korytarzach s?ycha? g?osy ?ydowskich dzieci ucz?cych si? j?zyka hebrajskiego i ?piewaj?cych ?ydowskie piosenki. Wszystko to pod kierownictwem urodzonego w Polsce Rabina Macieja Pawlaka, kt?ry jest dyrektorem szko?y.

?wie?o upieczony pan m?ody, Maciej Kubili?ski, kt?rego hebrajskie imi? brzmi Chaim, jest cz??ci? odradzaj?cego si? ?ycia ?ydowskiego, kt?re ma miejsce w Polsce. Po tym jak przyjecha? razem z babci? do Izraela w 2000 roku Chaim zdecydowa?, by zg??bi? wiedz? na temat swoich ?ydowskich korzeni. W 2003 zosta? do??czy? do za?ogi ZOOMu ? ?ydowskiej Og?lnopolskiej Organizacji M?odzie?owej, kt?rej sta? si? aktywnym cz?onkiem. Najwa?niejszym dla niego punktem zwrotnym by? udzia? w seminarium organizowanym w Krakowie, w 2008 roku, przez organizacj? Shavei Israel, kt?rej jestem za?o?ycielem i prezesem. Nast?pnie, w 2010, wzi?? udzia? w corocznym letnim seminarium, kt?re odbywa si? w Jerozolimie specjalnie dla m?odych polskich ?yd?w. To w przysz?o?ci jeszcze bardziej wzmocni?o go w uczestniczeniu w ?ydowskim ?yciu oraz w nauce judaizmu.

Cztery lata temu, Chaim zacz?? ucz?szcza? na nabo?e?stwa do jednej z Warszawskich synagog, obecnie studiuje w kolelu, kt?ry si? tam znajduje i kt?ry jest prowadzony przez Rabina Yone Simonsa. Chaim jest r?wnie? nauczycielem w szkole Laudera oraz pracuje jako doradca i edukator dla Agencji ?ydowskiej i Jointu. Jego m?oda ?ona, Katarina, kt?ra pochodzi ze S?owacji, mieszka w Polsce od 2010 roku gdzie ko?czy studia magisterskie z ekonomii rozwoju. Teraz razem zaczn? budowa? ?ydowski dom.

Ten cud, kt?ry si? wydarzy? w Warszawie, bo inaczej nie mo?na tego nazwa?, zawdzi?cza? mo?na staraniom jednego bardzo zas?u?onego cz?owieka: naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha, kt?ry pracuje dla tego pa?stwa prawie dwadzie?cia lat i po?wi?ca siebie odbudowywaniu ?ydowskiego ?ycia. Tam gdzie inni widzieli tylko zniszczenie, on dostrzeg? mo?liwo?ci i szanse na uratowanie czegokolwiek spo?r?d popio??w.

Przez ostatnie lata w ca?ej Polsce pojawiaj? si? tysi?ce ludzi, kt?rzy odkrywaj? lub powracaj? do swoich ?ydowskich korzeni, zupe?nie jak Chaim. Znani s? jako polscy ?schowani ?ydzi?, kt?rych przodkowie musieli, ze wzgl?du na nazizm i komunizm, ukrywa? swoj? ?ydowsk? to?samo??. Wraz z upadkiem ?elaznej kurtyny oraz wraz ze zmianami, kt?re maj? miejsce w polskim spo?ecze?stwie obecnie jest znacznie pro?ciej ?wyj?? z ?ydowskiej szafy?, by od nowa bada? swoj? spu?cizn?. Oczywi?cie antysemityzm nadal pozostaje w Polsce sporym problemem i nikt nie ma z?udze?, ?e ziemia ?ydowska w Polsce kiedykolwiek powr?ci do swych lat ?wietno?ci sprzed wojny. Nie mniej jednak ?ydzi s? zobowi?zani, by nadal szuka? ?pochowanych ?yd?w?, by pom?c im wr?ci? do ich prawa pierworodztwa. Po tym jak prawie ca?kowicie zostali wymordowani przez Hitlera, po czym zgnieceni w?adz? Stalina niezniszczalny ?ydowski duch jakim? cudem prze?y?.

Obecnie wiele ?ydowskich organizacji ci??k? prac? stara si? odzyskiwa? utracone ?ydowskie mienie w Polsce. Jednak przywracanie ?ydowskich dusz jest nie mniej wa?ne i znacznie wi?cej ?rodk?w powinno zosta? zwr?conych w tym kierunku.

Gdy sta?em i ogl?da?em w Warszawie ?lub Chaima i Devory, poczu?em nagle przenikliw? i niezaprzeczaln? prawd?. Niezale?nie jak bardzo nasza sytuacja jest ponura i z jakimi przeszkodami si? stykamy niech nikt nie ma z?udze?: Wiekuisty Jedyny nigdy nie opuszcza swoich dzieci.To by? czwartkowy wiecz?r i setki go?ci przysz?o, by rado?nie gaw?dz?c czeka? na rozpocz?cie si? tej radosnej ceremonii. Przyozdobiona w biel panna m?oda przechodz?c przez naw? robi?c kolejne kroki coraz bardziej przybli?a?a si? pod ?lubny baldachim gdzie czeka? ju? szeroko u?miechni?ty pan m?ody. Lekki podmuch pe?nego uniesienia przeszy? t?um, gdy przysz?a ?ona okr??y?a w tradycyjny spos?b siedem razy swego przysz?ego m??a, jej oczy by?y zamkni?te gdy wypowiada?a cicho s?owa modlitwy. Po tym gdy rabin powi?d? par? przez wszelkie rytua?y, kt?rych zako?czeniem by?o przybicie ma??e?skiej piecz?ci, kielich zosta? rozbity na znak zburzenia ?wi?tyni Jerozolimskiej. Okrzyki ?mazel tov? roznios?y si? natychmiast i wszyscy czym pr?dzej oddali si? radosnym i pe?nym energii ta?com i ?piewom chc?c jak najlepiej uczestniczy? w tej ceremonii wsp?lnie j? celebruj?c.

Pocz?wszy od Nowego Jorku, poprzez Londyn, a? do Tel Avivu scena jak ta sta?a si? powszechnie znana w?r?d m?odej generacji, kt?ra jest ogniwem w ?a?cuchu ?ydowskiego przeznaczenia. Ale tym razem nie by? to zwyk?y ?ydowski ?lub. To co sprawi?o, ?e by? wyj?tkowy to miejsce, w kt?rym si? odby?. By?o to bowiem w Warszawie, stolicy Polski. Po tym jak prawie siedemdziesi?t lat wcze?niej Nazi?ci wymordowali ponad 90 procent licz?cej trzy miliony ludzi ?ydowskiej spo?eczno?ci, miasto na powr?t jest ?wiatkiem odradzania si? ?ydowskiego ?ycia. To co jeszcze nie dawno by?o nie do pomy?lenia teraz staje si? realne. Trzy razy dziennie w Warszawskiej synagodze No?yk?w jest minjan, dobrze zaopatrzony sklepik koszerny oferuje wszelkiego rodzaju produkty. Obok synagogi jest nawet koszerny falafel gdzie mo?na zje?? ciep?y posi?ek. Je?eli gastronomia mo?e by? jakimkolwiek przewodnikiem to mo?na powiedzie?, ?e warszawscy ?ydzi maj? si? coraz lepiej po latach zastoju. To miasto znane jest r?wnie? z licznych ?ydowskich spo?ecznych, kulturalnych i edukacyjnych instytucji. ?lub od by? si? na podw?rku ?ydowskiej szko?y Lauder Morsaha, kt?ra zosta?a za?o?ona w 1994 roku przez Fundacj? Ronalda S. Laudera. Przed Holocaustem w budynku obecnej szko?y znajdowa? si? ?ydowski dom opieki spo?ecznej. Teraz na korytarzach s?ycha? g?osy ?ydowskich dzieci ucz?cych si? j?zyka hebrajskiego i ?piewaj?cych ?ydowskie piosenki. Wszystko to pod kierownictwem urodzonego w Polsce Rabina Macieja Pawlaka, kt?ry jest dyrektorem szko?y.

?wie?o upieczony pan m?ody, Maciej Kubili?ski, kt?rego hebrajskie imi? brzmi Chaim, jest cz??ci? odradzaj?cego si? ?ycia ?ydowskiego, kt?re ma miejsce w Polsce. Po tym jak przyjecha? razem z babci? do Izraela w 2000 roku Chaim zdecydowa?, by zg??bi? wiedz? na temat swoich ?ydowskich korzeni. W 2003 zosta? do??czy? do za?ogi ZOOMu ? ?ydowskiej Og?lnopolskiej Organizacji M?odzie?owej, kt?rej sta? si? aktywnym cz?onkiem. Najwa?niejszym dla niego punktem zwrotnym by? udzia? w seminarium organizowanym w Krakowie, w 2008 roku, przez organizacj? Shavei Israel, kt?rej jestem za?o?ycielem i prezesem. Nast?pnie, w 2010, wzi?? udzia? w corocznym letnim seminarium, kt?re odbywa si? w Jerozolimie specjalnie dla m?odych polskich ?yd?w. To w przysz?o?ci jeszcze bardziej wzmocni?o go w uczestniczeniu w ?ydowskim ?yciu oraz w nauce judaizmu.

Cztery lata temu, Chaim zacz?? ucz?szcza? na nabo?e?stwa do jednej z Warszawskich synagog, obecnie studiuje w kolelu, kt?ry si? tam znajduje i kt?ry jest prowadzony przez Rabina Yone Simonsa. Chaim jest r?wnie? nauczycielem w szkole Laudera oraz pracuje jako doradca i edukator dla Agencji ?ydowskiej i Jointu. Jego m?oda ?ona, Katarina, kt?ra pochodzi ze S?owacji, mieszka w Polsce od 2010 roku gdzie ko?czy studia magisterskie z ekonomii rozwoju. Teraz razem zaczn? budowa? ?ydowski dom.

Ten cud, kt?ry si? wydarzy? w Warszawie, bo inaczej nie mo?na tego nazwa?, zawdzi?cza? mo?na staraniom jednego bardzo zas?u?onego cz?owieka: naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha, kt?ry pracuje dla tego pa?stwa prawie dwadzie?cia lat i po?wi?ca siebie odbudowywaniu ?ydowskiego ?ycia. Tam gdzie inni widzieli tylko zniszczenie, on dostrzeg? mo?liwo?ci i szanse na uratowanie czegokolwiek spo?r?d popio??w.

Przez ostatnie lata w ca?ej Polsce pojawiaj? si? tysi?ce ludzi, kt?rzy odkrywaj? lub powracaj? do swoich ?ydowskich korzeni, zupe?nie jak Chaim. Znani s? jako polscy ?schowani ?ydzi?, kt?rych przodkowie musieli, ze wzgl?du na nazizm i komunizm, ukrywa? swoj? ?ydowsk? to?samo??. Wraz z upadkiem ?elaznej kurtyny oraz wraz ze zmianami, kt?re maj? miejsce w polskim spo?ecze?stwie obecnie jest znacznie pro?ciej ?wyj?? z ?ydowskiej szafy?, by od nowa bada? swoj? spu?cizn?. Oczywi?cie antysemityzm nadal pozostaje w Polsce sporym problemem i nikt nie ma z?udze?, ?e ziemia ?ydowska w Polsce kiedykolwiek powr?ci do swych lat ?wietno?ci sprzed wojny. Nie mniej jednak ?ydzi s? zobowi?zani, by nadal szuka? ?pochowanych ?yd?w?, by pom?c im wr?ci? do ich prawa pierworodztwa. Po tym jak prawie ca?kowicie zostali wymordowani przez Hitlera, po czym zgnieceni w?adz? Stalina niezniszczalny ?ydowski duch jakim? cudem prze?y?.

Obecnie wiele ?ydowskich organizacji ci??k? prac? stara si? odzyskiwa? utracone ?ydowskie mienie w Polsce. Jednak przywracanie ?ydowskich dusz jest nie mniej wa?ne i znacznie wi?cej ?rodk?w powinno zosta? zwr?conych w tym kierunku.

Gdy sta?em i ogl?da?em w Warszawie ?lub Chaima i Devory, poczu?em nagle przenikliw? i niezaprzeczaln? prawd?. Niezale?nie jak bardzo nasza sytuacja jest ponura i z jakimi przeszkodami si? stykamy niech nikt nie ma z?udze?: Wiekuisty Jedyny nigdy nie opuszcza swoich dzieci.To by? czwartkowy wiecz?r i setki go?ci przysz?o, by rado?nie gaw?dz?c czeka? na rozpocz?cie si? tej radosnej ceremonii. Przyozdobiona w biel panna m?oda przechodz?c przez naw? robi?c kolejne kroki coraz bardziej przybli?a?a si? pod ?lubny baldachim gdzie czeka? ju? szeroko u?miechni?ty pan m?ody. Lekki podmuch pe?nego uniesienia przeszy? t?um, gdy przysz?a ?ona okr??y?a w tradycyjny spos?b siedem razy swego przysz?ego m??a, jej oczy by?y zamkni?te gdy wypowiada?a cicho s?owa modlitwy. Po tym gdy rabin powi?d? par? przez wszelkie rytua?y, kt?rych zako?czeniem by?o przybicie ma??e?skiej piecz?ci, kielich zosta? rozbity na znak zburzenia ?wi?tyni Jerozolimskiej. Okrzyki ?mazel tov? roznios?y si? natychmiast i wszyscy czym pr?dzej oddali si? radosnym i pe?nym energii ta?com i ?piewom chc?c jak najlepiej uczestniczy? w tej ceremonii wsp?lnie j? celebruj?c. Read more