Rosz ha-Szana 5784

Rosz ha-Szana 5784

Rosz ha-Szana, żydowski nowy rok, już tu prawie jest. Wszyscy zajmujemy się przygotowaniami do świątecznych posiłków z naszymi rodzinami i spędzaniem (zbyt) wielu godzin w synagodze. Jakie jest rzeczywiste znaczenie tego dnia, co powinniśmy czuć i jak powinniśmy się do niego odpowiednio przygotować? 

Talmud Babiloński mówi: “Na święto Rosz ha-Szana otwierane są trzy księgi: jedna dla całkowicie niegodziwych, jedna dla całkowicie sprawiedliwych i jedna dla tych pomiędzy. Całkowicie sprawiedliwi są zapisywani i pieczętowani natychmiast na całe życie; całkowicie źli są zapisywani i pieczętowani natychmiast na śmierć; ludzie pośredni czekają od Rosz ha-Szana do Jom Kipur (Dzień Pojednania): jeśli zostaną uznani za godnych, są zapisywani na całe życie, jeśli nie, są zapisywani na śmierć.” (Rosz ha-Szana 16b)

Czym dokładnie jest księga życia i śmierci? Kto pisze i kto pieczętuje te księgi? Trudno mi zrozumieć te księgi jako zwykły zapis tego, kto będzie żył, a kto umrze w nadchodzącym roku. Wszyscy znamy prawych ludzi, którzy pomimo swojej prawości żyją krótko, a media pełne są przykładów nikczemników, którzy pozostają przy życiu, mimo że trwają w swojej niegodziwości. 

Esther Perel, opisując społeczność ocalałych z Holokaustu, w której się wychowała, powiedziała, że były tam dwa rodzaje ludzi. Byli tacy, którzy nie umarli i tacy, którzy faktycznie żyli. Bijące serce to nie to samo, co kochające serce. Ci, którzy są zapisani w księdze życia, będą mieli rok pełen życia i życie warte przeżycia. Nie oznacza to, że będą mieli łatwy rok lub nawet rok wolny od kłopotów. Może nawet nie przeżyją całego roku, ale żyć będą życiem pełnym sensu. Dlaczego jest to nagroda dla całkowicie sprawiedliwej osoby? Ponieważ sprawiedliwi to ludzie, którzy potrafią dostrzec znaczenie każdej chwili. Każda chwila jest kolejną szansą na połączenie z B!giem, połączenie z innymi i wniesienie większej dawki miłości do naszego świata. Są one natychmiast zapisywane w księdze życia, ponieważ już tam są. 

Kto zatem zapisuje nasze imiona w tych księgach? Wydaje się, że my sami. Myśli i intencje tworzą atrament, podczas gdy nasze działania są literami, które zapisują historię naszego życia i nasze imiona w owych księgach. My i tylko my mamy moc decydowania o tym, w jakiej księdze zapisane jest nasze imię. 

Kto więc pieczętuje księgę? B!g pieczętuje księgę słowem Emet – prawda. Emet jest pieczęcią B!ga, dlatego mówimy “Emet” za każdym razem, gdy kończymy czytać z Tory. Chociaż B!g daje nam przywilej i odpowiedzialność wyboru, czy jesteśmy zapisani w księdze życia, czy śmierci, nie jest to subiektywny osąd. Cokolwiek powiemy lub zdecydujemy o naszym życiu, musi przejść ostateczny test, test prawdy.

Co zatem powinniśmy zrobić, aby przygotować się na Rosz ha-Szana, dzień, w którym księgi życia i śmierci zostaną przed nami otwarte? Po pierwsze, musimy dokonać przeglądu minionego roku i zobaczyć, gdzie i dlaczego nie udało nam się wypełnić naszego życia życiem, kiedy pozwoliliśmy, aby nawyk i letarg przejęły nad nami kontrolę, kiedy nie poświęciliśmy uwagi i intencji naszej rodzinie i współpracownikom. Po drugie, musimy skupić się na naszych życiowych celach, którymi ostatecznie jest połączenie: połączenie z innymi, z nami samymi i połączenie z B!giem. Po trzecie, musimy postanowić, że będziemy dążyć do prawdy, być szczerzy wobec siebie w kwestii naszych myśli i motywacji oraz nauczyć się mówić prawdę innym w taki sposób, aby mogli ją przyjąć. Czy jeśli to zrobimy, życie będzie łatwiejsze? Prawdopodobnie nie, ale będzie pełne więzi, wartości i życia.

Obyśmy wszyscy razem zostali zapisani w księdze dobrego życia!

Szabat Szalom i Szana Tova Umetuka!

Z miłością,

Yehoshua Ellis

Chanuka naszej Polskiej Żydowskiej społeczności w Polsce i w Izraelu 2022

Chanuka naszej Polskiej Żydowskiej społeczności w Polsce i w Izraelu 2022

Dziękujem דוד ידרצ׳אק za fotografię jego autorstwa z chaukiją i Pałacem Kultury w Tle.

Stało się już nową tradycją, że w Polsce społeczność żydowska dzieli się światłem chanukowym ze wspólnotą w której mieszka. W różnych miastach odbyły się oficjalne urodzystości, koncerty z zapalaniem chanukiji.

Wsparciem dla społeczności Żydowskiej jest również już co najmniej kilkunastoletni zwyczaj, wedle którego przedstawiciele społeczności żydowskiej oraz naczelny rabin Polski zapalają chanukiję w pałacu prezydenckim. Zwyczaj ten utrzymał się już przy różnych rządach.

Jak co roku Chabad ustawił chanukiję pod Pałacem Kultury. Trzecią świeczkę chanukową zapalili Rabin Szalom Stamblerem z Chabadu wraz Ambasadorem Izraela Yacovem Livne, który wygłosił przemówienie. Obecny był również dyrektor Muzeum Getta. Ceremonię zapalenia świeczek urozmaiciła orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej z Nadarzyna.

Zazwyczaj na placu Grzybowskim, bądź tez w pobliżu synagogi na Tłomackiem w Warszawie również jest wielka chanukija. W tym roku z powodu temperatur postanowiono zapalić świeczki tylko wewnątrz synagogi. Uroczystość urozmaicił koncertem Yuri Vedenyapin.

Yuri Vedenyapin

Drugą świeczkę chanukową w Polskim Sejmie zapalił Rabin Szalom Stamblerem z Chabadu wraz Ambasadorem Izraela Yacovem Livne.

fot. דוד ידרצ׳אק

Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich każdego dnia zapalał chanukową świeczkę ze społecznościami Żydowskimi w różnych miastach: w Legnicy, Poznaniu, Łodzi, Szczecinie, Gdańsku, Krakowie, Warszawie.

Chanuka to okazja do spotkań przyjaciół i rodziny. Czas wielu ciekawych wydarzeń kulturalnych. Jest to malownicze święto świateł podczas którego możemy i podróżować i grać w gry oraz grać na instrumentach a także wykonywać zdjęcia. Dzięki temu możemy podzielić się swoimi zdjęciami. Dziękujemy wszystkim, którzy użyczyli nam swoich zdjęć.

W szczególności dziękujemy Elżbiecie Magenheim redaktorce i założycielce grupy fejsbukowej “Życie Żydowskie” za stałe wsparcie i zdjęcia. Zapraszamy do czytania grupy:https://www.facebook.com/groups/1090031897678711

Spotkanie kabalistek Jaffa Tel Awiw

fot. Rachel Zacharia

CHLEB SIEDMIU NIEBIOS: SEFARDYJSKA TRADYCJA NA ŚWIĘTO SZAWUOT

CHLEB SIEDMIU NIEBIOS: SEFARDYJSKA TRADYCJA NA ŚWIĘTO SZAWUOT

Kiedy Żydzi opuścili Iberię po wprowadzeniu w życie dekretu z Alhambry, zabrali ze sobą swój język, tradycje i kulturę. Chleb Siedmiu Niebios był specjalnym rodzajem symbolicznej chałki wypiekanej z okazji Tikkun Leil Szawuot, całonocnej sesji studiowania Tory w Szawuot.

Tradycja ta niemal zanikła w czasie Holokaustu, kiedy to 96% sefardyjskiej ludności żydowskiej w Salonikach zostało wymordowanych. W tym roku zachowamy tę tradycję i pamięć o tej społeczności, piekąc swój własny chleb Siete Cielos.

Pierwsi Sefardyjczycy przybyli do Saloniki, miasta w Imperium Osmańskim, w 1492 r. z Majorki. Byli to “skruszeni” powracający do judaizmu po przymusowym nawróceniu na katolicyzm. W kolejnych latach dołączyli do nich Żydzi z Kastylii, Sycylii, Aragonii, Neapolu, Wenecji, Prowansji i Portugalii. W 1613 r. Żydzi stanowili już 68% ludności miasta.

Saloniki są jedynym znanym przykładem miasta tej wielkości w diasporze żydowskiej, w którym przez stulecia utrzymywała się większość żydowska. Społeczność ta wywarła wpływ na świat sefardyjski zarówno pod względem kulturowym, jak i ekonomicznym, a miasto zyskało przydomek Matki Izraela.

Jedną z tradycji przywiezionych z Iberii była mleczna chałka wypiekana specjalnie na święto Szawuot. Pan de Siete Cielos prawdopodobnie wziął swoją nazwę od starego hiszpańskiego wyrażenia, które oznacza: “Jestem tak szczęśliwy, że czuję się, jakbym unosił się na siedmiu chmurach”. Ten świąteczny chleb został po raz pierwszy upieczony na początku VIII wieku, w okresie zwanym “koegzystencją”.

Współistnienie było złotym wiekiem dla hiszpańskich Żydów, czasem, w którym Żydzi, chrześcijanie i muzułmanie żyli razem w pokoju, dzięki czemu Półwysep Iberyjski stał się centrum innowacji i wymiany kulturowej.

Żydzi sefardyjscy prawdopodobnie zainspirowali się Monas de Pascua swoich chrześcijańskich sąsiadów. Zaczęli wypiekać chleb siedmiu niebios na Szawuot, jedno z niewielu świąt, podczas których zwyczajowo spożywa się nabiał.

Niektórzy historycy spekulują, że Monas de Pascua i Pan de Siete Cielos zostały wynalezione w Nowym Świecie jako Pan de Muerto. Kiedy przybyli konkwistadorzy (z których wielu było konwertytami), zastali kulturę składania ofiar z ludzi. Byli tak przerażeni, że zastąpili tę tradycję wypiekiem pewnego rodzaju chałki: słodkiej, okrągłej, z wyrzeźbionymi symbolami.

Do wypieku Pan de Siete Cielos przygotowuje się bogate i mleczne ciasto na chałkę. Na chałce wyryte są symbole związane z przekazaniem Tory na górze Synaj. Najpierw formuje się okrągłą chałkę, która ma symbolizować górę Synaj. Następnie rozwałkowuje się siedem kawałków ciasta i dociska je do okrągłej chałki, tworząc wokół niej pierścień. Symbolizują one siedem niebios lub chmur. Symbole z opowieści o Szawuot są następnie rzeźbione i odciskane na chmurach.

Każda rodzina ma swoje własne tradycje, ale niektóre wspólne symbole to Tora, drabina Jakuba, studnia Miriam, Gwiazda Dawida, Hamsa i tablice z dziesięcioma przykazaniami. Po upieczeniu chałki smaruje się ją miodem i posypuje ziarnami sezamu. Chałkę tę powinno się podawać, gdy czyta się Dziesięć Przykazań. Jak wyjaśniła jedna z babć: “Tora jest słodka jak manna dla tych, którzy się nią karmią”.

Chleb z siedmiu niebios

Zaadaptowane z książki kucharskiej Żydów greckich autorstwa Nicholasa Starvroulakisa

Składniki:

– 8 szklanek mąki – 1⁄2 szklanki mleka – 2 szklanki ciepłej wody – 5 jajek – 2 łyżeczki aktywnych suchych drożdży – 2 szklanki cukru – 3/8 szklanki roztopionego masła – 1 łyżeczka ekstraktu anyżowego lub araku – miód i prażone ziarna sezamu

Instrukcje:

1. Ciepłą wodę wlej do dużego naczynia.

2. Dodaj cukier i drożdże.

3. Dobrze wymieszać i poczekać, aż mieszanina się spieni (około 10 minut).

4. W osobnej misce umieść 3 szklanki mąki.

5. W środku mąki zrób dołek.

6. Do tego dołka wlej mieszankę drożdżową.

7. Zacznij mieszać mąkę, aż powstanie lekkie ciasto.

8. Przykryj miskę czystym ręcznikiem kuchennym i pozwól ciastu odpocząć przez około 45 minut.

9. Odkręć miskę i dodaj jajka, mleko, masło i ekstrakt z anyżu lub araku.

10. Wyrabiaj ciasto z większą ilością mąki, aż będzie elastyczne. Może to być mniej niż 8 szklanek, aby uzyskać pożądaną konsystencję.

11. Przykryj miskę czystym ręcznikiem kuchennym i pozostaw ciasto do wyrośnięcia, aż podwoi swoją objętość, czyli około 2 godzin.

12. Kiedy ciasto wyrośnie, możesz wyrzeźbić swój Chleb Siedmiu Niebios.

13. Najpierw odetnij kawałek ciasta i zwiń go w kulkę. To będzie Góra Synaj, która będzie pieczona w środku. Połóż ją na dużej blasze do pieczenia wyłożonej papierem pergaminowym.

14. Odetnij 7 kawałków ciasta i rozwałkuj je rękami, tworząc sznury.

15. Owiń je wokół kuli ciasta. To jest 7 chmurek.

16. Następnie wyrzeźb wybrane przez siebie symbole Szawuot i wciśnij je w chmurki. Wykonaj symbole, które mają dla Ciebie znaczenie.

17. Przykryj chleb czystym, wilgotnym ręcznikiem kuchennym.

18. Pozwól, aby ciasto podwoiło swoją objętość.

19. Zdejmij ręcznik i posmaruj chleb roztrzepanym jajkiem (żółtka roztrzepane z odrobiną wody).

20. Rozgrzej piekarnik do 350 stopni Fahrenheita (175 stopni Celsjusza).

21. Włóż chleb do piekarnika.

22. Piecz przez około 30 minut lub do momentu, gdy chleb nabierze złotobrązowego koloru, a spód chleba będzie wydawał pusty przy stukaniu.

AUTENTYCZNE SEFARDYJSKO-TURECKIE BORRECAS

AUTENTYCZNE SEFARDYJSKO-TURECKIE BORRECAS

Jeśli szukacie autentycznych sefardyjskich przysmaków, nie szukajcie dalej niż internautka “Sally That Girl In The Kitchen”.

Pokazuje nam, jak zrobić autentyczne sefardyjsko-tureckie borrecas (placki ziemniaczano-serowe).

“Jeśli nigdy wcześniej nie jedliście autentycznej sefardyjsko-tureckiej borreki, to czeka was nie lada gratka! Przepis ten przekazywany jest w mojej rodzinie od pokoleń i jest prawdziwym sefardyjsko-tureckim przysmakiem! Nauczę Cię, jak zrobić je tak, jak robiły je moje babcie w Turcji, z pysznym nadzieniem z sera kaszkawalskiego i ziemniaków oraz ręcznie wyrabianą ciastem. Jeśli raz spróbujesz autentycznej sefardyjsko-tureckiej borreki, będziesz uzależniony od niej na całe życie! Jak zawsze, wszystko, co będziesz potrzebował w tym i składniki wraz z ich dokładnymi miarami, znajdziesz zaraz po moim wstępie w filmie.”