Szabat szalom.
Ta dwar Tora, komentarz do fragmentu Tory, odnosi się do emocjonalnego statusu dzieci Izraela w całej księdze Bemibar.
Dwie życiowe reakcje na traumę
Psychologowie przez dziesięciolecia badali objawy tego, co stało się znane jako PTSD – Zespół Stresu Pourazowego. Określając go jako zaburzenie psychiczne i behawioralne, psychiatrzy z Narodowego Centrum PTSD w Stanach Zjednoczonych zauważają, że około 6% dorosłych doświadczy skutków PTSD w pewnym momencie swojego życia. Po przeżyciu traumatycznego wydarzenia – wojny, napaści seksualnej, wypadku drogowego, przemocy domowej czy też boskiego wyroku śmierci na pokolenie twoich rodziców! – ludzie będą reagować negatywnie poprzez niepokojące myśli, psychiczny lub fizyczny niepokój, reakcję “walcz lub uciekaj” i inne rodzaje negatywnych emocji.
Zaburzenie uniemożliwia jednostce racjonalne reagowanie na bodźce wpływające na nich, zwykle zmuszając ją do załamania, ucieczki, napięcia i ucieczki od aktualnej rzeczywistości. PTSD, choć określone i nazwane dopiero w XX wieku, przejawia się w wielu różnych formach i pod różnymi nazwami od setek lat: “szok”, “nerwica wojenna”, “nerwica bojowa”, i jest leczone przez specjalistów medycznych za pomocą leków lub psychoterapii, a najczęściej połączenia leczenia farmakologicznego z psychologią.
Ten miniony czerwiec był miesiącem świadomości PTSD. W Izraelu, od roku rząd zwrócił znacznie więcej uwagi na to trudne zaburzenie, gdy cierpiący na PTSD weteran wojny w Gazie z 2014 roku, Itzik Saidan podpalił się z desperacji i w proteście na to, że nie czuł się wysłuchany przez rząd. Wydarzenie to wstrząsnęło rok temu całym krajem. Itzik Saidan lobbował za większym wsparciem dla byłych żołnierzy, którzy cierpią na PTSD. Przeżył podpalenie i częściowo powrócił do zdrowia i nadal walczy o swoje prawa jako osoba cierpiąca na PTSD.
Księga Bemidbar, szczególnie po epizodzie wysłanników, którzy mieli sprawdzić co jest w Ziemi Izraela, przedstawia klasyczne PTSD na poziomie narodowym. Po tym, gdy byli świadkami gniewu Boga na wysłanników i wyroku śmierci wydanego na każdego z rodziców, całe pokolenie mogło zostać zdiagnozowane z PTSD, i zaburzenie to mogło trwać przez dziesiątki lat. Bezpośrednio po tej traumie następuje bunt, walka o zmianę ustroju, a gdy ten bunt zostaje stłumiony, naród krzyczy, że Bóg zabija wszystkich, “jesteśmy martwi, wszyscy zginęli, wszyscy odeszli”.
Ich wędrówka przez pustynię w tym czasie była zapewne pełna koszmarów, bezradności i chęci, by po prostu uciec. W parszy Chukat narzekają na wodę i wyzywają Mojżesza za to, że wyprowadził ich z Egiptu na pustynię; później narzekają na mannę i po raz kolejny znoszą gniew Boga. Wydaje się, że nie mogą uciec od swoich urazów i staje się to błędnym kołem. Na końcu parszy Balaka dzieci Izraela ponownie wpadają w szał rozpusty i bałwochwalstwa, być może szukają jakiejkolwiek drogi ucieczki od swojej rzeczywistości.
PTSD jest tylko jednym ze sposobów reagowania na traumę i choć dotyczy tylko niewielkiej części populacji, wydaje się, że zajęło centralne miejsce w naszej świadomości. Jest jednak jeszcze jeden skrót: PTG.
Psychologowie Richard Tedeschi i Lawrence Calhoun w połowie lat 90-tych badali wiele ofiar traumy i zauważyli, że znaczna część z nich rozwinęła oznaki wielkiego pozytywnego rozwoju po doświadczeniu przeciwności. Nazwali to zjawisko “wzrostem pourazowym” (Post-Traumatic Growth) – PTG.
W Journal of Traumatic Stress, Calhoun i Tedeschi znaleźli pozytywne reakcje w pięciu obszarach, które odzwierciedlają zjawisko PTG po traumie:
* Docenianie życia.
* Relacje z innymi.
* Nowe możliwości w życiu.
* Siła osobista.
* Zmiana duchowa.
Kiedy ktoś uniknie kryzysu lub przynajmniej go przeżyje, choć mniejszość będzie się staczać w dół i wymagać intensywnej pomocy medycznej, większość wyjdzie z niego, ciesząc się życiem, nawiązując ponownie kontakty z rówieśnikami, a nawet przełożonymi, myśląc o nowych początkach i rozważając duchową zmianę, która w nich zaszła.
Przeprowadzono metaanalizę, która wykazała, że około 50% (!) ludzi, którzy doznali poważnej traumy, odbija się od dna i doświadcza wzrostu w odpowiedzi na swój kontakt z kryzysem. Ludzie uczą się na podstawie swoich doświadczeń i nabierają nowych sił w życiu, angażują się w sprawy innych, często stają się mówcami motywacyjnymi i znajdują nowe połączenie z religią. To jest właśnie ten wzrost po traumie – PTG.
Wierzę, że jest to opisane w drugiej połowie księgi Bemidbar. Te same dzieci Izraela, które mogły wykazywać oznaki PTSD, wykazywały również wzrost czyli PTG. Nauczyli się na swoich błędach i kiedy stanęli w obliczu braku wody, zwrócili się do Boga i błagali o zbawienie. Następnie zaśpiewali swoją własną pieśń pochwalną (izraelski shirat habe’er). Kiedy zstąpił na nich wróg, zamiast paraliżu czy narzekania zwrócili się do Boga i złożyli Mu ślubowanie, aby pokonać wroga. I gdy Balak groził swoimi klątwami oraz gdy wydawało się, że Mojżesz nie może już bronić narodu, wtedy powstał Pinchas i podjął działania, pokonał wroga i przekonał naród do powrotu do Boga.
Tora przedstawia nam obie życiowe reakcje na traumę, aby przypomnieć nam o złożoności życia dzieci Izraela na pustyni a także o tym, że i nasze życie jest bardzo złożone. Możemy zarówno doświadczyć negatywnych emocji związanych z naszą traumą, jak i jednocześnie rozpocząć drogę powrotu, wzrostu, duchowości.
