Kryzysy si? zdarzaj?; takie jest ?ycie. Wszyscy pope?niamy b??dy; zawodzimy naszych bliskich, ci kt?rym zaufali?my, zawodz? nas. Zdarza si?. Cz?sto. Moim zdaniem najwa?niejszym pytaniem w naszym ?yciu jest nie to, jak zazwyczaj dzia?amy, lecz jak reagujemy na kryzysy. Jak odpowiedzieli?my na dany kryzys? Jaki by? nasz nast?pny krok po tym, gdy zostali?my zawiedzeni? Czy uda?o nam si? zebra?? Czy te? trauma nas pog??bi?a i pogr??y?a g??boko w d???
Nasza parasza oferuje jednoznaczn? odpowied? na trudno?ci Moj?esza i syn?w Izraela po grzechu z?otego cielca. Odpowiedzi? jest – Wajakhel – czyli Zgromadzenie ich razem!
To niby niepozorne s?owo – ?i zgromadzi? ich? – Wajakhel. Jednak?e m?j rabin i nauczyciel Aharon Lichtenstein przez godzin? i dwadzie?cia minut omawia? znaczenie tego s?owa, podczas swojego wyk?adu 20 lat temu w Nowym Jorku.
1. Wajakhel Mosze – “I zebra? Moj?esz ludzi razem”. Kiedy grupa ludzi grzeszy cz?sto rozwija mentalno?? stada. Ich zachowanie staje si? niemal jednolite i uniemo?liwia ekspresj? jednostki i samodzielne my?lenie. Powoduje to nieracjonalne dzia?ania na poziomie masowym. Jedn? z podstawowych cech jest jedno?? w czasie kryzysu. To w?a?nie wyra?a Tora, gdy generalizuje i m?wi o ?ludzie?, ?narodzie?, anonimowym t?umie, kt?ry zachowa? si? niemoralnie i frywolnie.
Ale po rozbiciu tablic, po rozlewie krwi, zaraza i dym osadzaj? si? i jedynym jednomy?lnym zachowaniem pozostaje wskazywanie jeden na drugiego palcem. Wszyscy do?wiadczamy w?asnej s?uszno?ci zaraz po katastrofie. “Nie jestem winny”, “a nie m?wi?em?”, “wiem, kto jest odpowiedzialny” itd… To samo ma miejsce po wydarzeniach ze z?otym cielcem. Ci kt?rzy dzia?ali zgodnie podczas pope?niania grzechu, oskar?aj? jeden drugiego, gdy musz? zmierzy? si? z tragicznymi skutkami swojego czynu. Ka?de plemi? zamyka si? w sobie, wskazuje palcem na inne plemi?, szuka wym?wki, odmawia przyj?cia odpowiedzialno?ci za pope?niony czyn. Synowie Izraela nie potrafi? skonfrontowa? si? ze swoim nieczystym sumieniem, zarzucaj? win? sobie nawzajem i pog??biaj? tym niech?? i wrogo??.
Co w takiej sytuacji jest zadaniem Moj?esza? Wajakhel ? Zgromadzenie. Musi zgromadzi? lud i po raz kolejny zjednoczy? nar?d.
2. Wajakhel Mosze – “I zgromadzi? ludzi wok?? siebie”. Jaka by?a pierwsza reakcja Moj?esza, gdy dowiedzia? si? o grzechu z?otego cielca? ?Moj?esz nak?oni? Boga, by zlitowa? si? nad ludem Izraela? (Szmot 32:11). W rzeczywisto?ci Moj?esz b?aga?, argumentowa?, broni? syn?w Izraela i dopomina? si? nie tylko o przebaczenie dla swojego ludu, ale zapewnia?, ?e nadal zas?uguj? na obecno?? Boga w drodze do Izraela.
Szkopu? w tym, ?e synowie Izraela nigdy si? o tym nie dowiedzieli. Gdy ju? Moj?esz osi?gn?? odkupienie dla swojego narodu, zst?pi? z g?ry i ponownie musia? skonfrontowa? si? z powag? sytuacji. Rozbi? boskie tablice, ukara? prowodyr?w i zgani? ca?y nar?d za niepos?usze?stwo wobec s?owa Bo?ego. Gdy spotyka nas nagana ze strony wa?nego autorytetu, natychmiastow? reakcj? jest zaprzeczenie. Gdy jednak nie da si? zaprzeczy? faktom, akceptujesz sytuacj?, ale piel?gnujesz niech?? do osoby, kt?ra ci? zawstydzi?a. Synowie Izraela byli zawstydzeni, upokorzeni i co najgorsze, odsuni?ci od ich ukochanego przyw?dcy. Moj?esz wiedzia?, ?e przyw?dztwo musi opiera? si? nie na strachu, lecz na szacunku i mi?o?ci. Z pewno?ci? go si? bali, by? mo?e te? i szanowali, ale kochali? Nawet w najlepszych momentach nie by?o jasne, czy i jak wiele os?b kocha?o Moj?esza.
A jednak przecie? Moj?esz Wajakhel. Zgromadzi? nar?d i przygarn?? ich do siebie, odbudowa? ich wi??, odnowi? zwi?zek, przywr?ci? mi?o?? mi?dzy ludem a ich przyw?dc?.
3. Wajakhel Mosze – ?I skupi? nar?d wok?? Boga”. Gdyby synowie Izraela dopu?cili si? grzechu z?otego cielca w innym czasie podczas czterdziestoletniej w?dr?wki, by?oby to straszne, ale ?atwe do zrozumienia. To oczywiste, ?e w ich ?wiadomo?ci nadal pozosta?y resztki poga?skiej kultury. Ale ?eby grzeszy? przy samej g?rze Synaj? Zaraz po otrzymaniu Tory? Po wys?uchaniu dw?ch przykaza? od samego Boga? To ogromny policzek i nieomal?e odrzucenie objawienia.
To tak jakby jeden z ma??onk?w mia? romans podczas w?asnego wesela!!! W ten spos?b wszystko zosta?o uniewa?nione i ska?one: wi?? mi?dzy ludem a Bogiem, Tablice, Tora oraz objawienie, kt?re umacnia?y t? wi??. Grzech zanieczyszcza dusz? i oddala j? od Boga. Odkupienie musi by? zarazem oczyszczeniem i ponownym przybli?eniem ludu do Boga. Wi?c ponownie Moj?esz przypomina ludowi jego do?wiadczenie dnia zgromadzenia – ?jom kahal? i jeszcze raz, pozwala im zas?u?y? na powr?t jako cz??? ??wi?tej wsp?lnoty Boga? – ?kehila kedosza?. Wajakhel Mosze – Moj?esz musia? ich ponownie zamieni? w Kahal Hashem ? wsp?lnot? Boga.
4. Wajakhel Mosze – “I zebra? ludzi w Zgromadzenie”.
Zgromadzenie, gmina zawiera w sobie zar?wno koncept wsp?lnoty jak i wsp?lnego miejsca. Kiedy u?ywamy przet?umaczonego s?owa kehila – zgromadzenie, widzimy nasze ?wi?te miejsce spotka?, tam gdzie mieszka nieod??czna kedusza – ?wi?to??. To by?o ich przeznaczeniem i celem, stworzenie tego wyj?tkowego ?rodowiska fizycznego i duchowego. Ziemia Izraela by?a i jest miejscem, w kt?rym metafizyczny kahal (zgromadzenie Bo?e) znajduje schronienie i natchnienie w ziemi nawiedzonej przez kedusz?. W ziemi, w kt?rej micwa zgromadzenia mo?e zosta? w?a?ciwie wykonana. Gdy nar?d odrzuci? Bo?e objawienie, odrzuci? tym samym sw?j cel. Zadaniem Moj?esza by?o przypomnienie narodowi, ?e ziemia zosta?a dla nich wybrana i ?e w oczach Boga ju? na wieki b?dzie domem ?yd?w. Musi ponownie wznieci? w narodzie ch?? do triumfalnego marszu w kierunku Ziemi Obiecanej przez Boga.
Moj?esz jako lider obserwuje sw?j wschodz?cy nar?d podczas stawiania jego pierwszych krok?w i zdaje sobie spraw?, ?e pozornie herkulesowe zadanie stawienia czo?a faraonowi i poprowadzenia hebrajskich niewolnik?w do wolno?ci blednie w por?wnaniu z codziennym zadaniem: wychowywania i dyscyplinowania, podnoszenia i nauczania narodu, by m?g? si? sta? si? “kr?lestwem kap?an?w i ?wi?tym narodem”.
Jego prawdziwe bohaterstwo wyra?a si? nie w nadprzyrodzonych plagach, wyj?ciu z Egiptu, rozdzieleniu w?d morza czerwonego, g?rze Synaj, lecz w jego reakcji na uparty i grzeszny nar?d.
Jego zdolno?? do wybalansowania mi?dzy rol? adwokata narodu przed Bogiem oraz rol? nauczyciela dyscyplinuj?cego lud, wyr??nia go w ca?ej historii Izraela jako wybitnego przyw?dc?.
Zw?aszcza, gdy warto?? narodu spada w d??, Moj?esz nadal ?wieci przyk?adem. Ignoruje swoje rozczarowanie narodem, nie przejmuje si? negatywn? opini? i skupia ludzi wok?? siebie, wok?? Boga i wok?? misji stworzenia narodu Bo?ego.