purim

Kiedy ?wi?tujemy Purim? Pierwsza Miszna w traktacie pod tytu?em ?Megila? w Talmudzie Babilo?skim jednoznacznie wyja?nia: “Megila jest czytana 14-go dnia miesi?ca Adar w nieogrodzonym mie?cie a w mie?cie otoczonym murem 15-tego dnia miesi?ca Adar”. Miszna wyja?nia dalej, ?e w niekt?rych przypadkach mo?na przeczyta? Megil? r?wnie? 13, 12, a nawet 11 dnia miesi?ca Adar. W jakich okoliczno?ciach? Na przyk?ad, gdy miasto nie ma rabina lub przyw?dcy, kt?ry jest bieg?y w czytaniu Megili, wtedy mo?na wys?ucha? Megil? w dzie? targowy (poniedzia?ek lub czwartek) i zbiera? si? w dniu, w kt?rym zawsze znajdzie si? kto?, kto b?dzie m?g? przeczyta? Megil?. Gemara w traktacie ?Megila? podaje tak?e uzasadnienia dlaczego mamy r??nic? w ?wi?towaniu i czytaniu Megili 14 i 15 dnia miesi?ca Adar w zale?no?ci od miasta otoczonego murem. Mo?na te? wyci?gn?? wniosek z tego traktatu, ?e opr?cz tych pi?ciu podanych dat, Megila nie mo?e by? czytana.

Jednak?e Talmud Jerozolimski ma inne stanowisko w tej sprawie. W stuleciach po napisaniu Miszny w Twerii pod koniec II wieku naszej ery pojawi?y si? dwa o?rodki ?ydowskiej nauki, Babilonia i p??nocny Izrael. Babilonia (dzisiejszy Irak) mia?a nowoczesne akademie ju? od setek lat. By?a tam te? du?a i intelektualnie rozwini?ta spo?eczno?? ?ydowska. W Izraelu r?wnie? by? silny o?rodek studi?w ?ydowskich, kt?ry zaprocentowa? powstaniem Talmudu Jerozolimskiego. Mimo, ?e Talmud Babilo?ski pojawi? si? 400 lat po napisaniu Miszny, to w?a?nie ten Talmud cieszy si? dzisiaj wi?kszym autorytetem.

Wed?ug Talmudu Jerozolimskiego mo?na czyta? Megil? przez ca?y miesi?c Adar, poniewa? ca?y miesi?c reprezentuje czas zbawienia. Talmud podaje dow?d cytuj?c sam? Megil?. W dniu, w kt?rym los ?yd?w zosta? odmieniony na lepsze i zostali wybawieni od bliskiej ?mierci, ?ydzi prze?ywali rado?? i roztaczali na wszystkich pogod? ducha i rozszerzyli t? rado?? na “miesi?c, kt?ry zmieni? si? z b?lu serca w rado??, z ?a?oby w radosne ?wi?to” (Estera 9:22). Purim jest obchodzony nie tylko w dniu, w kt?rym mia?o miejsce historyczne wydarzenie, ale nawet przez ca?y miesi?cu, w kt?rym wydarzy? si? cud. Znajduje to odzwierciedlenie w s?ynnej Misznie, kt?ra stwierdza: “kiedy przychodzi Adar, zwi?kszamy nasz? rado??”.

Idea ta ma praktyczne implikacje w prawie ?ydowskim, zgodnie z kodeksem ?ydowskiego prawa (Shulchan Aruch 688: 7). ?Kto wyrusza w podr?? i nie b?dzie m?g? znale?? Megili do przeczytania 14 dnia miesi?ca Adar, mo?e przeczyta? j? nawet na pocz?tku miesi?ca?. Stanowisko to zosta?o potwierdzone przez Rema, kt?ry stwierdzi?, ?e to rzeczywi?cie by? zwyczaj w Krakowie. Doda? on, ?e je?li jednak podr??nik znajdzie Megil? 14 dnia miesi?ca Adar, to powinien j? ponownie przeczyta?.

Przekonanie, ?e miesi?c, w kt?rym przypada ?wi?to, ma znaczenie odnajduje odzwierciedlenie w prawie ?ydowskim w odniesieniu do miesi?cy Nisan (Pesach) i Tiszrej (Rosz Haszana, Jom Kipur i Sukot), gdzie smutne modlitwy (tachanun), kt?re s? zwykle m?wione, zostaj? omini?te, by zachowa? ?wi?teczn? atmosfer?. Zwyczaj ten jednak nie dotyczy ca?ego miesi?ca Adar, podczas kt?rego zmawiamy codzienn? smutn? modlitw? zwan? tachanun. Mimo to rabini uznali, ?e mamy uzna? szczeg?lny status ca?ego miesi?ca Adaru, zaczynaj?c ju? od Rosz Chodesz. Jest to miesi?c szcz??cia i rado?ci. Powinni?my zatem zaplanowa? nasze sprawy s?dowe i tym podobne na miesi?c Adar. Albowiem zapisane jest w Szulchan Aruch Orach Chaim 688: 1: “Nale?y rozwi?zywa? sprawy s?dowe w miesi?cu Adar, poniewa? r?ka Izraela jest wtedy silna”.

Pr?buj?c zrozumie? natur? tej “szczeg?lnej fortuny” lub szcz??cia w tym miesi?cu, Rabi Melamed w swojej ksi??ce Peninei Halacha (Zmanim, rozdzia? 14) wyja?nia, ?e ??nie ma zbieg?w okoliczno?ci na ?wiecie i ?e ka?de wydarzenie ma swoj? natur? i charakter. Skoro miesi?c Adar, w kt?rym wydarzy? si? Purim by? godny, aby pomie?ci? cud Purimowy, to jest to znak, ?e miesi?c ma specjaln? segul? (moc), aby zamieni? z?o w rado??. Na ?wiecie zawsze jest rado??, powinni?my zawsze by? szcz??liwi; jednak, poniewa? opr?cz rado?ci istnieje r?wnie? z?o i cierpienie, a wi?c rado?? jest niepe?na.

Gdy miesi?c posiada moc przekszta?cania z?a w rado??, w?wczas do?wiadczamy prawdziwej i pe?nej rado?ci! Ten miesi?c daje nam wgl?d w to, jak wygl?da czas odkupienia, kiedy ju? nie b?dziemy mieli mieszaniny rado?ci i smutku, szcz??cia i cierpienia. Zamiast tego b?dzie kompletna i doskona?a simcha – rado??. Z tego powodu rado?? Purimu przenika na ca?y miesi?c, podczas kt?rego w ka?dym pokoleniu od nowa odczuwamy blask cudu Purimowego.

Ta my?l oczywi?cie nie dowodzi, ?e w miesi?cu Adar w obecnych czasach jest mo?liwa doskona?a rado??. Jeste?my niestety ?wiadkami wielkiej tragedii, niezale?nie od daty w ?ydowskim kalendarzu. Niemniej jednak, poj?cie wi?kszej rado?ci w tym miesi?cu dzi?ki ?wi?tu Purim wystarczy, aby cho? cz??ciowo zmieni? nasze nastawienie i zwi?kszy? nasz? rado?? w tym miesi?cu.

Miejmy nadziej?, ?e pewnego dnia do?wiadczymy pe?nej, doskona?ej rado?ci Adaru i ogarnie ona nasze ca?e ?ycie i przeniknie na ca?y ?wiat.